هجدهمین جشنواره تئاتر خراسان شمالی از نگاه داوران بازبین
هجدهمین جشنواره تئاتر خراسان شمالی از نهم تا یازدهم ماه جاری در 2 بخش صحنه ای و خیابانی به دبیری «احسان کمالی» برگزار می شود. در این دوره از جشنواره تئاتر استان به عنوان یک رویداد بسیار مهم هنری، 15 گروه نمایشی حضور خواهند یافت که علاقه مندان به هنر تئاتر می توانند در تماشاخانه شمس و تالار گلشن بجنورد به تماشای آثار این جشنواره بنشینند. اما سطح کیفی آثار هجدهمین جشنواره تئاتر خراسان شمالی، از نگاه داوران بازبین این جشنواره چگونه بوده و دیدگاه آن ها درباره جایگاه تئاتر در این خطه چگونه است؟
نویسنده : گروه فرهنگ و هنر
غافلگیری با کارهای خوب
«فرشید تمری» یکی از داوران بازبین هجدهمین جشنواره تئاتر خراسان شمالی، پرهیز از تجربه گرایی و بهره گیری از علم روز تئاتر در کنار فراهم کردن بسترهای آموزشی و اجرای عموم آثار را لازمه بارور کردن بارقه های امیدی که در دل تئاتر این خطه وجود دارد و ظهور و بروز استعدادهای درخشان دانست و گفت: هر چند کارهای خوبی را شاهد بودم که مرا غافلگیر کرد اما بجنورد نباید از جریان تئاتر استان عقب بماند و مسئولان باید آستین همت را برای حمایت از این هنر بالا بزنند. وی تعداد آثار رسیده در این دوره از جشنواره را در مقایسه با استان های همجوار بسیار رضایت بخش خواند و گفت: تعداد آثار موجود در برخی از شهرستان های استان نکته قابل توجه و بیانگر این است که تلاش هایی صورت گرفته است. وی به بررسی آثار رسیده به لحاظ کیفی در مقام مقایسه با تئاتر کشور پرداخت و با بیان این که هنرمندان خراسان شمالی در همان چرخه تئاتر کشور کار می کنند، تصریح کرد: شاهد نمایش هایی با متون رئالیستی و اجراهای سورئال هستیم که فضاهای ذهنی را برای نمایش های رئالیستی می سازند. «تمری» ادامه داد: به نظر می رسد این امر به واسطه نبود امکانات رقم خورده و به واسطه این که گروه ها نمی توانند دکور را در سطح کارهای رئالیستی آماده کنند، مجبور هستند به شیوه های راحت تر روی بیاورند. وی با بیان این که تجربه گرایی و حرکت به سمت علایق شخصی از دیگر مواردی بود که در آثار به چشم می خورد، گفت: اگر چه تجربه بسیار خوب است اما حرف آخر را تجربه نمی زند و در جایی که تجربه به بن بست می رسد، علم کمک کننده است، بنابراین اگر بستری فراهم شود تا هنرمندان استان از علم روز تئاتر بهره ببرند، اتفاق های خوبی رقم خواهد خورد و خلاقیت های مقطعی و کوتاه امتداد پیدا خواهد کرد. «تمری» نکته قابل توجه در خراسان شمالی را فراهم بودن فرصت برای فعالیت تمامی علاقه مندان و هنرمندان بیان کرد و افزود: در حقیقت تعداد افرادی که تجربه نخست کارگردانی داشتند در مقایسه با کارگردان های کهنه کار، بسیار چشمگیر بود و این حرکت جای تقدیر دارد. این نویسنده، کارگردان و منتقد تئاتر اظهارکرد: اگر بخواهم در خصوص کیفیت کارها نظر قاطعی بدهم، باید بگویم که مسئولیت انجمن نمایش خراسان شمالی، دبیر جشنواره و مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی سنگین خواهد بود و کار آن ها پس از اتمام جشنواره شروع می شود، زیرا با توجه به فعالیت و انرژی و بارقه های امیدی که به چشم می خورد، باید با در اختیار قرار دادن امکانات و فراهم کردن بستر های آموزشی برای بارور شدن استعدادها گام برداشت. وی اضافه کرد: اگر انجمن نمایش استان و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان شمالی و متولیان امر، آستین بالا بزنند، سال آینده شاهد کارهایی هستیم که در کنار کمیت از کیفیت بالایی نیز برخوردار خواهند بود، زیرا کارهای خوبی را شاهد بودم که مرا غافلگیر کرد.
وی با اشاره به آشنایی کاملش نسبت به تئاتر بجنورد، حضور جشنواره های مهمی هم چون تئاتر رضوی در خراسان شمالی را در روند جریان تئاتر استان تاثیرگذار دانست و اظهارکرد: خورشید تئاتر خراسان شمالی در بجنورد ظهور پیدا می کند و شهرستان ها ستاره های آسمان تئاتر هستند و بر اساس داوری ها به نظر می رسد بجنورد در جشنواره تئاتر استان به نسبت برخی از شهرستان ها عقب است، در حالی که نباید بجنورد عقب بماند.
ضرورت حمایت های ویژه
دیگر داور بازبین هجدهمین جشنواره تئاتر خراسان شمالی با اعتقاد به این که جشنواره باید به یک سری اتفاق های رو به جلو در تئاتر منتهی شود که اجرای عمومی یکی از آن هاست، تصریح کرد: آموزش و فراهم کردن امکاناتی هم چون سالن از دیگر مواردی است که خوشبختانه خراسان شمالی به لحاظ امکانات سخت افزاری و حضور افرادی که برخاسته از تئاتر هستند در دل ماجرا، در وضعیت خوبی قرار دارد، بنابراین باید حمایت های لازم صورت بگیرد و همت و برنامه مدون لازم است تا کار تولید شود. «پژمان شاهوردی» اگرچه ظرفیت های تئاتر در خراسان شمالی را بالفعل می داند که برای بالقوه شدن نیازمند آموزش اساسی در بخش های مختلف است، اما با بررسی آثار از نبود خط کارگردانی در آثار ارائه شده، بهره نگرفتن از متن های خوب و نبود یک راهنما و کاربلد برای به سرانجام رساندن آثار تولید شده سخن گفت و خواستار حمایت های ویژه از سوی متولیان امر شد تا علاوه بر فراهم کردن بستر برای حضور هنرمندان کاربلد استان، با حمایت، درایت و برنامه ریزی درست و مدون برای برگزاری دوره های خوب آموزشی گام بردارند تا شاهد درخشش تئاتر در این خطه باشیم. «شاهوردی» ضمن ابراز خرسندی از تولید 45 اثر نمایشی در مرحله بازبینی در کنار حضور آثار متعدد در بخش صحنه ای و خیابانی که از ظرفیت بسیار خوبی برخوردار و رقابت ها نزدیک به هم بود، گفت: آثار در ژانرهای گوناگونی هم چون آیینی، دفاع مقدس و اجتماعی با سوژه های مختلفی کار شده بود و این نوید را می دهد که خراسان شمالی سرمایه های بالفعل بسیاری دارد که نیاز دارد تا به بالقوه تبدیل شود. وی با اشاره به این که در کنار آثاری که توسط هنرمندان توانمند دانش آموخته تئاتر تولید شده بود، حضور پیشکسوتان در صحنه هم که به حمایت هنرجویان تازه کار پرداخته بودند، جای بسی خرسندی داشت، تصریح کرد: با این وجود شاهد بودم که بخش هایی از آثار ارائه شده به نگاه مجدد و حضور استادی به عنوان راهنما و مربی نیاز دارند. این نویسنده، کارگردان و بازیگر تئاتر، تولید 3 تا 4 اثر نمایشی توسط یک گروه را از نقاط قابل توجه آثار رسیده به این بخش بیان کرد و افزود: وقتی یک گروه با چند کار وارد یک رویداد می شود هر اندازه توانمند باشد، باز هم نمی تواند صد درصد خودش را برای کار بگذارد و همین مسئله به طور قطع به کار لطمه می زند. این داور بازبین جشنوارع تئاتر استان به حضور پر رنگ اسفراین با 13 اثر نمایشی اشاره کرد و این اتفاق را نشان از برنامه ریزی و فعالیت مستمر گروه ها دانست و گفت: در مجموع آثاری را دیدیم که جای حرف زیادی داشت اما به واسطه این که قرار بود از میان 45 اثر تعداد محدودی کار انتخاب شود، سعی کردیم با همفکری و نگاه مشترک به آثار دست به انتخاب بزنیم و خوشبختانه در اکثر کارهای خیابانی و صحنه ای اتفاق نظر داشتیم و در انتخاب آثار همفکر و همراه بودیم. «شاهوردی» با اشاره به 45 آثار تولید شده از مسئولان استان خواست تا هنرمندان را حمایت کنند زیرا با حمایت است که هنرمندان انگیزه پیدا می کنند و برای سال آینده دست به تولید می زنند. وی از این که بسیاری از آثار از نداشتن یک فرد کاربلد و آشنا به تئاتر رنج می برد، سخن گفت و آموزش در استان را مسئله اساسی برای رشد و تعالی تئاتر این خطه برشمرد. وی ادامه داد: در حقیقت اگر هنرمندی کاربلد و حرفه ای باشد که نقاط ضعف و قوت کار را چه در حوزه بازیگری و چه کارگردانی برای دوستان بازگو کند، بسیار اثربخش خواهد بود. «شاهوردی» با اظهار تاسف از این که خط کارگردانی در اکثر کارهای ارائه شده موجود نبود، تصریح کرد: این در حالی است که هنرمندان باید بدانند که کارگردان چه وظایفی دارد و از این رو، این مسئله نیازمند سازماندهی است و حتماً باید برای آموزش در استان به واسطه وجود نیروی خوب اما آموزش ندیده که برخی شناختی نسبت به مقوله تئاتر ندارند فکری شود. این نویسنده و کارگردان به مکان های خوب اجرای تئاتر هم در استان پرداخت و افزود: به طور قطع با یک برنامه ریزی و برگزاری دوره های خوب آموزشی و دعوت علاقه مندان به فراگیری می توان شاهد اجراهای خوب به واسطه فضاهای خوب موجود در این خطه بود. وی به ارائه پیشنهادهای دیگری هم برای تقویت مقوله کارگردانی پرداخت و گفت: به نظر می رسد برای کارگردانی باید مولفه هایی را برای علاقه مندان در نظر بگیرند زیرا به طور قطع کسی که یک سال در این عرصه فعالیت دارد، نمی تواند به عنوان کارگردان فعالیت کند و حتماً باید حداقل در 5 اثر فعالیت کرده و به عنوان دستیار کارگردان کارکرده باشد و بعد وارد مقوله کارگردانی شود. «شاهوردی» اضافه کرد: به طور قطع این حرکت برای خراسان شمالی راهبردی است زیرا نه تنها تعداد کارگردان ها از تعداد بازیگران بیشتر بود بلکه متاسفانه دانشی که باید وجود داشته باشد در کارگردانی برخی آثار وجود نداشت. وی بهره نگرفتن از متون خوب را نیز از دیگر ضعف های پیش روی آثار تولید شده برای این جشنواره بیان و تصریح کرد: این در حالی است که در استان های همجوار، نویسندگان خوب و مطرحی داریم که با فضای خراسان شمالی کاملاً آشنا هستند و می توانند متن های بومی و محلی تولید کنند تا کار درخور شأنی تولید شود. وی خاطرنشان کرد: بسیاری از متن ها ضعیف بود و وقتی خشت اول درست و محکم بنا نشود، شاهد ویرانی خواهیم بود. «شاهوردی» هم چنین از حضور کم رنگ افراد کاربلد و حرفه ای در این رویداد سخن گفت و به نقش پررنگ متولیان امر برای ساماندهی این مسئله اشاره کرد و گفت: اگر کاربلدهای استان به یک اشتراک می رسیدند و یک کار خوب تولید می کردند بسیار ارزشمند بود در حالی که شاهد بودم که نویسنده، کارگردان و بازیگر در یک اثر مشترک بود و این به کار ضربه می زند. وی همدلی و همراهی و وفاق گروه های مختلف نمایشی شرکت کننده در شهرستان ها را برخلاف بجنورد، نقطه قوتی که بسیار چشمگیر بود، بیان کرد و افزود: هنرمندان شهرستان یکدیگر را تنها نگذاشته و به شدت در کارهای یکدیگر سهیم بودند اما در بجنورد این گونه نبود و آسیبی بود که وجود داشت و باید برای آن چاره ای اندیشید.
حضور پر رنگ جوانان
«رضا لنگری» دیگر داور بازبین هجدهمین جشنواره تئاتر خراسان شمالی به تبیین مزیت های آثار رسیده به این رویداد پرداخت و قرار گرفتن پیشکسوتان، جوانان و دانش آموختگان تئاتر در کنار یکدیگر، حضور پر بار و همدلی هنرمندان شهرستانی و برتری داشتن حس رفاقت بر رقابت در کنار دغدغه تئاتر را از جمله مزیت ها برشمرد. او بر ضرورت توجه به امر آموزش که منجر به تولید شود در کنار فراهم کردن فرصت تماشای آثار حرفه ای برای فعالان این عرصه به واسطه پوست اندازی در تئاتر تاکید کرد و خواستار نگاه حمایتی متولیان از هنرمندان شد. «لنگری» که همراه با دیگر داوران حاضر به بازبینی 45 آثار رسیده به هجدهمین جشنواره تئاتر خراسان شمالی پرداخته است، از حضور پر رنگ و پر بار جوانان در جشنواره در مقام کارگردانی، نویسندگی و بازیگری به عنوان نقطه مثبت این رویداد یاد کرد و از ضرورت برنامه ریزی مسئولان جشنواره، روسای ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان ها و انجمن نمایش استان در حوزه آموزش هایی که منجر به تولید اثر شود، در کنار حمایت سخن گفت. وی حضور پیشکسوتان و دانش آموختگان تئاتر در کنار جوانان را حایز اهمیت خواند و گفت: حضور پررنگ بانوان در عرصه های مختلف از دیگر نقاط قوت برای حضور در این رویداد است و با توجه به رشد چشمگیر آثار به لحاظ کمی، پوست اندازی در تئاتر استان در حال شکل گیری است. وی ادامه داد: به طور قطع اگر برنامه ریزی، حمایت و آسیب شناسی درستی صورت بگیرد آینده روشنی برای خراسان شمالی متصور خواهیم بود و سالن های نمایشی استان شاهد اجرای نمایش های بسیاری خواهد بود. «لنگری» به حضور نویسندگان جوان بومی که آثار قابل تاملی ارائه داده بودند، هم اشاره کرد و نشست های تخصصی با بهره گیری از استادان کشوری برای ارتقای سطح آثار تولید شده را ضروری خواند. این داور بازبین هجدهمین جشنواره تئاتر خراسان شمالی به آموزش به عنوان نکته مهم و حایز اهمیتی که باید مورد توجه متولیان قرار بگیرد و به صورت جدی و تاثیرگذار دنبال و از آموزش های مقطعی پرهیز شود، اشاره و تصریح کرد: معتقدم آموزشی اثرگذار خواهد بود که به تولید منجر شود و باید آموزش ها از مرحله مقدماتی تا تکمیلی این جریان تداوم داشته باشد. «لنگری» تحقق این امر را نیازمند برنامه ریزی دقیق از سوی انجمن نمایش استان، با حمایت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی دانست. «لنگری» هم چنین بر اجرای آثار نمایشی اصولی در خراسان شمالی که کلاس درسی برای فعالان و علاقه مندان این عرصه باشد، تاکید کرد و گفت: حتی انجمن نمایش با همکاری اداره کل می توانند از طریق برگزاری اردوهای هنری، بستر را برای تماشای آثار فاخر نمایشی، در جشنواره ها و اجراهای عمومی شاخص و حرفه ای فراهم کنند. وی هم چنین یکی از معضلات پیش رو برای هنر تئاتر در استان را فراهم نبودن فرصت دیدن تئاتر توسط اهالی این هنر دانست. «لنگری» اتفاق مبارک در این رویداد را حضور پر بار هنرمندان شهرستانی نسبت به مرکز استان بیان و تصریح کرد: این موضوع نویدبخش رقم خوردن اتفاق های خوب در شهرستان هاست. وی ادامه داد: به نظر می رسد شهرستان هایی که حضور پررنگی داشتند باید ویژه دیده و حمایت شوند و در کنار آن شهرستان هایی که حضور نداشتند یا آثار کمی داشتند، نیازمند آسیب شناسی است. این هنرمند تئاتر، پیشنهادی به برگزارکنندگان این رویداد داد و از آن ها خواست تمهیداتی فراهم کنند تا این آثار در شهرها اجرا شود. وی به تشریح دلایل حضور پر رنگ و چشمگیر برخی از شهرستان ها در این رویداد پرداخت و افزود: حمایت های اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی از هنرمندان و استفاده از ظرفیت هنرمندان نمایش به عنوان بازوان اجرایی در تولید آثار، در کنار جدی گرفته شدن مقوله آموزش در شهرستان ها از دیگر دلایلی است که خروجی آن در آثار کاملاً مشهود است. «لنگری» هم افزایی گروه ها و کارگردان های شهرستانی با یکدیگر و برتری حس رفاقت بر رقابت در کنار داشتن دغدغه تئاتر و تولید اثر را از مزیت های تئاتر شهرستان ها نسبت به مرکز استان برشمرد و ادامه داد: اجرای عمومی آثار و تولید نشدن صرف آثار برای جشنواره از دیگر مزیت هاست. وی خاطرنشان کرد: اگر تاکید دبیرخانه بر این باشد که آثار قبل از جشنواره به اجرای عمومی برسد و نظارتی هم وجود داشته باشد، شاهد رشد آثار خواهیم بود زیرا نقاط ضعف و قوت در اجرا مشخص می شود و نظم و هماهنگی میان بازیگر، کارگردان، نور و صحنه در اجرا شکل می گیرد و کار به پختگی و قوام می رسد.
