دست های خالی برای مقابله با بحران
فقر امکانات وتجهیزات برای کمک رسانی به حادثه دیدگان
گروه گزارش
خراسان شمالی از جمله استان هایی است که آسیب پذیر بودن آن بارها و بارها محور جلسات مختلف بوده است. سیل، زلزله، سرمازدگی، خشکسالی و حتی رانش زمین همیشه در این استان خودی نشان داده اند و با قدرت نمایی خود، چندین خانواده را عزادار و رعب و وحشت را مهمان همیشگی مردم استان کرده اند. هنوز مردم استان زلزله زمستان سال 75 و آواره شدن ساکنان روستاهایی مانند قزلقان و ناوه و جابه جا شدن این روستاها و نیز سیل مرداد ماه سال 81 جنگل گلستان و مرگ ده ها نفر از هموطنانمان در آن حادثه و نیز مرگ 6 تن در سیل های اخیر را به خوبی به یاد دارند و تن شان از شنیدن اسم سیل و زلزله می لرزد. اما با وجود همه این اتفاق های تلخ و ناگوار، استان چه میزان توانسته است برای مقابله و مواجهه با این بلاهای طبیعی اما خانمان برانداز آماده شود؟هرچند مدیرکل مدیریت بحران استان معتقد است که خراسان شمالی در صورت مواجهه با بحران و هنگام قرارگیری در شرایط بحرانی از آمادگی لازم برخوردار است اما تجربه استان در سال های گذاشته این سؤال را ایجاد می کند که چرا با وجود آمادگی هایی که می گوییم داریم، هنگام مواجهه با بحران نتوانسته ایم عملکرد درخشانی را در کارنامه خود به جا بگذاریم؟علاوه بر این که خراسان شمالی روی گسل زلزله قرار دارد و طبق گزارش مرکز لرزه نگاری دانشگاه تهران، سالانه صدها زلزله و پس لرزه را به خود می بیند، سیل های مرداد ماه هم پای ثابت سیل های این استان است، در راه ماندگی مسافران عبوری در فصل زمستان به دلیل مسدود بودن راه ها در نتیجه برف و کولاک، لزوم آمادگی برای مواجهه و مقابله با بحران را دوچندان می کند.
مهمترین عامل موفق نبودن
در همین ارتباط، یک کارشناس می گوید: برنامهریزی مدیریت بحران در حوزه مدیریت شهری با در نظر گرفتن اصول پدافند غیرعامل جزو ضروری ترین نیازهای برنامه ریزی شهرهاست که میتواند خسارات ناشی از وقوع بحران ها و بلاهای طبیعی را به ویژه در استان هایی مانند خراسان شمالی که روی گسل زلزله قرار دارند و هر ساله شاهد سیل های کشنده ای هم بوده اند، کاهش دهد. «میرزاپور» ادامه می دهد: بنابراین، راهبردهای مناسب در حوزه مدیریت شهری باید با شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید در ارتباط با مدیریت بحران با توجه به آسیب پذیر بودن شهرها تعریف شود تا هنگام مواجه شدن با بحران بتوان با بهرهگیری از نقاط قوت و همپوشانی نقاط ضعف، بهترین عملکرد را ارائه کرد تا آسیب و خسارت جانی و مالی کمتری وارد شود. وی با اشاره به سابقه خراسان شمالی در مواجهه با شرایط بحرانی، نبود هماهنگی برنامه و تمهیدات ستادهای مدیریت بحران را مهمترین عامل در عدم موفقیت مدیریت بحران استان بر میشمارد و معتقد است راهبرد طرح جامع ایمن سازی شهر در مقابل بحرانها میتواند برای برنامه ریزی در حوزه مدیریت شهری بسیار کارآمد باشد.
اگر آماده بودیم، 6 کشته نمی دادیم
نماینده مردم 5 شهرستان خراسان شمالی در مجلس هم می گوید: استان ما چون کوهستانی است، در مقابل سیل و زلزله بسیار آسیب پذیر است و ستاد مدیریت بحران باید آمادگی لازم با شرایط بحرانی را داشته باشد اما در این زمینه آمادگی نداریم چون اگر داشتیم، 6 نفر از هم استانی هایمان را در سیل از دست نمی دادیم.«موسی الرضا ثروتی» بیان میکند: با وجود این که امکانات و تجهیزات استان برای مواجهه با شرایط بحرانی کافی نیست و برخی از تجهیزات مانند هلی کوپتر برای رفتن به مناطق صعب العبور و یا دستگاه اطفای حریق برای جنگل ها و منابع طبیعی هنگام آتش سوزی را نداریم، اما باز هم بودجه مصوب شده برای استان در این رابطه اختصاص داده نشده و 4 هزار میلیارد تومانی که به منظور پیشگیری از حوادث برای استان مصوب شده بود، هنوز تخصیص نیافته است.وی کمبود تخت ها و امکانات بیمارستانی را هم یکی دیگر از کمبودهای استان هنگام مواجهه با بحران ذکر می کند و میگوید: چنانچه زلزله ای رخ دهد، مثلا در منطقه ای مانند راز و جرگلان که بیشتر منازل آن فرسوده است، باید یک بیمارستان 70 تختخوابی داشته باشیم و به عبارتی به ازای هر هزار نفر جمعیت باید یک تخت بیمارستانی وجود داشته باشد اما اکنون این چنین نیست و اگر خدای ناکرده اتفاقی بیفتد و تعداد زیادی از مردم دچار حادثه شوند، برای خدمت رسانی به آن ها دچار مشکل خواهیم شد.
ضرورت توجه به شهرستان های حادثه خیز
در این باره فرماندار مانه و سملقان هم می گوید: شهرستان به لحاظ امدادرسانی وضعیت خوبی دارد اما در برخی موارد مانند آتش سوزی جنگل ها و منابع طبیعی که هرساله شاهد آتش سوزی در پارک ملی گلستان در حوزه استحفاظی خراسان شمالی هستیم امکاناتی که در انبار داریم و روش های سنتی برای این موضوع جواب نمی دهد و باید امکانات به روز شود.«عوض زاده» با اشاره به اقدامات خوبی که در بحث امکانات امداد و نجات در استان انجام شده است، اظهارمی دارد: ضرورت دارد در بحث اختصاص امکانات امداد و نجات، شهرستان هایی که در حاشیه جاده قرار دارند و حادثه خیزی آن ها بیشتر است، در اولویت قرار داده شوند.
توان داریم
مدیرکل راه و شهرسازی خراسان شمالی هم اگرچه از عملکرد دستگاه متبوعش در ارتباط با مواجهه با موارد بحرانی دفاع می کند، اما اذعان می کند که فقط 45 درصد از راه های روستایی استان آسفالت است.«بدیعی مقدم» می گوید: برای ساخت راه های روستایی به اعتبار نیاز است که نداریم و در یک سال هم نمی توانیم تمام راه های روستایی را آسفالت کنیم اما در برخی راه ها پیمانکاران مشغول کار هستند که اگر کار آن ها به پایان برسد، 70 تا 80 درصد راه های روستایی از جاده آسفالته و خوب برخوردار خواهند شد.وی تصریح میکند: در وضعیت فعلی کمبود داریم اما توان امدادرسانی و خدمات رسانی را هم داریم.
کمبودهای بهداشتی
دبیر کارگروه بهداشت و درمان در بحران و بلایا و حوادث غیرمترقبه و پدافند غیرعامل دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی هم می گوید: اگر اتفاقی در استان رخ دهد، به لحاظ تخت بیمارستانی و امکانات دچار مشکل می شویم.دکتر «نقی دولت آبادی» میافزاید: به عنوان مثال نیرو کم داریم، هلی کوپتر و آمبولانس شاسی بلند نداریم و فضاهای جایگزینی هم که باید در مواقع بحرانی از آن ها استفاده کنیم، کم داریم.وی خاطرنشان می کند: اما برای این که در مواقع بحرانی خدمات خوب و به موقعی ارائه شود، ستاد مدیریت بحران برنامه ریزی های مناسب را انجام میدهد.از آن جایی که هلال احمر نقش اساسی و تعیین کننده در مواقع بحرانی دارد، گزارشگر ما تلاش کرد تا با «شکوری نسب» مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان در این باره گفت و گو کند که «عارفی» هماهنگ کننده روابط عمومی این جمعیت گفت: مدیرعامل به دلیل این که روزنامه «خراسان شمالی» قبلاً گزارش منفی از این جمعیت نوشته است، با این روزنامه مصاحبه نمی کند!
عملکرد خوب است اما همچنان مشکل داریم
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اما نظر متفاوتی در این باره دارد و میزان آمادگی استان برای مواجهه و مقابله با بحران را خوب ارزیابی می کند.
اگرچه «عظیمی» به نداشتن امکانات و تجهیزات کافی در استان اذعان می کند اما می گوید: چابکی و آماده به کار بودن دستگاه های عضو کارگروه های 14 گانه مدیریت بحران استان، این نقیصه را تا حدودی برطرف کرده است.وی خاطرنشان می کند: وفاق و همدلی که بین دستگاه های مرتبط در خراسان شمالی وجود دارد و همچنین اشراف نسبت به نقاط حادثه خیز و برگزاری مانورهای مختلف در استان، موجب شده است تا خراسان شمالی عملکرد نسبتاً خوبی را هنگام مواجهه با بحران انجام دهد.«عظیمی» البته اقدامات انجام شده در این ارتباط را کافی نمی داند و می گوید: با توجه به این که دستگاه های عضو ستاد مدیریت بحران از زمان برگزاری مانورها اطلاع داشتند، نمی توان عملکرد آن ها در مانورها را ملاک ارزیابی قرار داد و از این رو قرار است مانوری برگزار شود تا متوجه شویم میزان آمادگی دستگاه ها، واقعاً چقدر است.وی به برخی کمبودها و مشکلات استان در رابطه با مدیریت بحران اشاره و تصریح می کند: مثلاً ما علاوه بر این که در برخورداری از راه های روستایی رتبه پایین تری نسبت به دیگر استان ها داریم، در رابطه با ماشین آلات و دستگاه های نگهداری راه ها هم با کمبود مواجهیم و این در حالی است که بیش از 50 درصد جمعیت استان در روستاها زندگی می کنند و فراهم نبودن زیرساخت ها، امدادرسانی به مناطق روستایی را در زمان مورد نیاز سخت می کند.وی اظهارمی دارد: از سوی دیگر، هنوز برخی از ادارات در بعضی از شهرستان های تازه تاسیس استان شکل نگرفته است و هنگامی که حادثه ای بروز کند، خدمات و برنامه ریزی برای آن ها باید از مرکز استان شکل بگیرد که این موضوع خود موجب کندی در خدمت رسانی می شود.وی می گوید: اما رویکرد ما بیشتر پیش بینی، پیشگیری، آمادگی و مقابله و بازسازی و باز توانی است که در 14 گروه زیر نظر مدیریت بحران به این موارد پرداخته می شود.هرچند تلاش ها و اقدامات مدیریت بحران قابل تقدیر است اما از اظهارات کارشناسان و مسئولان این گونه به نظر می رسد که اقدامات انجام شده کافی نیست و به نظر می رسد متولیان در این رابطه باید کمر همت ببندند و برای به حداقل رساندن خسارت های جانی و مالی این قبیل حوادث، آستین ها را بالا بزنند.
افشره
قرار داشتن خراسان شمالی روی گسل زلزله و نیز سیل خیز بودن این استان و از سویی قرار داشتن در معرض بلاها و آسیب های طبیعی نظیر سیل، زلزله، سرمازدگی، خشکسالی، توفان و نیز رانش زمین، ضرورت آمادگی و مقابله با چنین شرایطی را برای استان دوچندان می کند اما این درحالی است که به گفته کارشناسان، هنوز استان در برخی موارد مدیریت بحران مانند فراهم نبودن زیرساخت ها درجا می زند و نتوانسته است عملکرد خوبی در مواجهه با بلایای طبیعی ارائه کند.