بهروز- طبق آمار ارائه شده، نیمی از واحدهای مسکونی روستاهای خراسان شمالی باید نوسازی شود زیرا در معرض آسیب‌های مختلف است و  هم چنین  حدود 9 هزار خانوار هم در روستاهای استان خانه ندارند. این در حالی است که حدود نیمی از جمعیت استان در روستاها زندگی می‌کنند.

کمبود مسکن و زمین برای ساخت مسکن در روستاهای خراسان شمالی یکی از علل مهاجرت از روستایی به روستای دیگر و تغییر الگوی مهاجرت است و از سویی نوع نیاز روستاها به مسکن با آن چه در شهرها به چشم می خورد متفاوت است و کارشناسان و صاحب نظران نیز به این موضوع معترفند.

در حالی که در شهرها مهم ترین وجه برنامه‌ریزی ها ، اقدامات معطوف به برطرف شدن کمبود مسکن و  ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضاست، مسئله دیگر در روستاهای ما علاوه بر این موضوع، ساخت واحدهای مقاوم است تا پدیده بدمسکنی  ناشی از فقدان استحکام مناسب، برطرف شود. اگرچه در 10 سال گذشته اقداماتی هم در این جهت انجام شده است، اما هنوز نیمی از واحد های مسکونی ما نیاز به توجه و برطرف شدن مشکل دارد. 

در هر حال جمعیت استان رو به تزاید است و اگر برنامه ریزی هم انجام می شود این برنامه ها باید برای برطرف شدن مشکلات همه اقشار باشد و نباید فقط معطوف به شهرها شود. از سویی با توجه به مشکلاتی که روستاییان ما دارا هستند و هم چنین سطح پایین درآمد، نمی توانند با استفاده از وام های مسکن روستایی به تنهایی از عهده ساخت مسکن مقاوم بر آیند آن هم در حالی که سقف این وام ها کم و دریافت آن برای روستاییان مشکل است. 

از سویی روستاهای خراسان شمالی به علت پراکندگی و سخت گذر بودن با مشکلی به نام نبود مصالح هم مواجهند و مجبورند هزینه هایی را هم برای انتقال مصالح بپردازند که بر هزینه تمام شده ساخت تأثیر دارد و لازم است برنامه ریزان برای این موارد هم برنامه ریزی مناسبی داشته باشند و نیازهای روستاییان را به فراموشی نسپارند.

گروه گزارش- نیمی از واحدهای مسکونی روستایی استان فرسوده، تخریبی و در معرض خطر است.

 معاون مسکن روستایی بنیاد مسکن خراسان شمالی با بیان این مطلب در گفت و گو با خبرنگار ما گفت: مسکن نیمی از 112 هزار و 400 خانوار روستایی استان، نامقاوم بوده و به نوسازی و مقاوم‌سازی نیاز دارد و از سویی در بعضی واحد های مسکونی چند خانوار با هم زندگی می کنند.

«روحانی» همچنین یادآور شد: سهمیه تسهیلات مسکن روستایی ابلاغی به استان 4 هزار و 500 فقره بود که متأسفانه 3 هزار و 385 فقره از این تعداد به استان اختصاص یافت و تعداد انعقاد قراردادها از این رقم هم هزار و 900 فقره و هزار و 385 فقره وام مسکن روستایی هم بدون متقاضی است.

وی بیان کرد: در مجموع 103 هزار خانوار روستایی دارای مسکن شخصی هستند.

وی با بیان این که سهمیه استان در دریافت وام مسکن تغییر کرده است، افزود: با اجرای طرح ویژه مسکن در استان 48 هزار واحد روستایی از تسهیلات مسکن روستایی استفاده کردند، اما سهمیه ما در 2 سال اخیر کاهش یافته است. 

وی یکی از مشکلات دریافت تسهیلات ویژه مسکن روستایی را تأمین ضامن توسط متقاضیان عنوان کرد و اظهار داشت: برخی بانک‌های استان، از اعطای این تسهیلات با ضمانت‌های زنجیره‌ای خودداری و متقاضی را مکلف به تأمین 2 ضامن می‌کنند.

وی در مورد برنامه ریزی برای تأمین مسکن روستایی نیز عنوان کرد: نخستین هدف در برنامه ریزی های انجام شده در بخش مسکن، تخریب و ساخت دوباره منازل تخریبی و مقاوم سازی آن‌هاست و سپس ساخت مسکن جدید است.

وی عنوان کرد: در قالب طرح های هادی سمت توسعه روستاها نیز دیده  و اراضی برای ساخت مسکن در نظر گرفته شده است که روستاییان را برای ساخت مسکن در این اراضی هدایت می کنیم تا هم از ساخت و سازهای بدون مجوز جلوگیری شود و هم درباره بناهایی که ساخته می شود در هنگام بازنگری طرح های هادی  به تخریب و جابه جایی نیاز نباشد. 

باور کردنی نیست که در دل این همه زیبایی و در گستره ای که یک سوی آن تا کوه امتداد دارد و یک سو به دشتی فراخ می رسد، با مشکلی به نام کمبود زمین مواجه باشیم. این روزها مشکلی دیگر به مشکلات روستاها افزوده شده است. مشکلی به نام نبود زمین برای ساخت مسکن.

خراسان شمالی سرزمین روستاهاست. 870 روستا، 48 درصد از جمعیت روستایی استان را در خود جای داده است یعنی جمعیتی در حدود 400 هزار نفر در روستاها زندگی می کنند اما با توسعه مطلوب مسکن روستایی همچنان فاصله زیادی وجود دارد.

به گفته یک کارشناس توسعه روستایی، نگاه برنامه ریزان در شهرها به سمت تعادل بخشی بین عرضه و تقاضای بازار مسکن است و به زمین به عنوان یک کالا که دارای ارزش افزوده است نگاه می شود، اما در روستاها برنامه ریزی مناسبی در این مورد انجام نشده  و سمت توسعه روستاها در قالب طرح های هادی روستایی با افق 10 ساله است که متأسفانه در برگیری آن زیاد نیست و از سویی این طرح ها در تمام روستاها به اجرا در نیامده است.

«محسن کربلایی» خاطر نشان می کند: در بسیاری از روستاها توسعه کالبد روستایی با موانعی همراه است که یکی از آن ها  مالکیت خصوصی اراضی و دیگری فاصله داشتن از روستا و راغب نبودن روستاییان به ساخت و ساز در این اراضی است که متأسفانه همین امر موجب شده است تا روستاییان به سمت شهرها کشیده شوند و یا به روستاهایی که به شهر چسبیده اند، مهاجرت کنند.

وی عنوان می کند: از سویی با توجه به این که فاصله مطالعه طرح هادی یک روستا در خراسان شمالی و اجرای آن چندین سال طول می کشد و از سویی افق توسعه 10 ساله است تا هنگام اجرای این طرح‌ها بسیاری از نیازهایی که در طرح دیده شده حذف و نیازهای جدیدی ایجاد می شود  در حالی که در بعضی روستاها هنوز طرح هادی اجرا نشده است که باید بازنگری شود. وی خاطر نشان می‌کند: در روستاهای چسبیده به شهرها و روستاهایی که در حریم شهرها قرار دارند این مشکل بیشتر از دیگر روستاها نمود دارد و اگر هم اکنون چاره‌ای برای آن‌ اندیشیده نشود با ساخت و سازهای بدون مجوز و رشد بی ضابطه روستا رو به رو می شویم. 

مشکل فراگیر

کمبود زمین و مسکن در روستاها مشکلی است که چندی قبل معاون امور بازسازی و مسکن روستایی بنیاد مسکن هم به آن اذعان کرد و از نبود تناسب بین تعداد واحدهای مسکونی و خانوارهای روستایی خبر داد. «عزیزا... مهدیان» در این مورد گفته بود، 5 میلیون و 300 هزار خانوار روستایی در کشور داریم و باید برای 600 هزار خانوار روستایی به فکر مسکن باشیم و این در حالی است که براساس پیش بینی ها تا سال 1405 باید 2 میلیون و 400 هزار واحد مسکونی روستایی ساخته شود تا هم این واحدها مقاوم شوند و هم کمبود مسکن در روستاها برطرف شود.

کمبود مسکن و زمین، مشکل فراگیر بسیاری از روستاها شده است از جمله روستای رویین در اسفراین. اهالی این روستا به علت بافت منحصر به فرد روستا و محصور شدن در میان کوه ها و باغ ها با کمبود مسکن و زمین مواجه هستند ، مسئله‌ای که «حسن‌پور» دهیار این روستا هم بر آن تأکید دارد.

او می گوید: اراضی که برای ساخت و ساز روستایی درنظرگرفته شده است باید تملیک شود و از سویی با کمبود مسکن در خود روستا مواجهیم و بسیاری از جوانان ما نمی توانند در همین روستا برای خود خانه ای حتی اجاره ای تهیه کنند و این موضوع منجر به رفتن بسیاری از زوج ها از این روستا شده است.

نارضایتی از جانمایی

دهیار روستای اسپیدان هم از این مشکل گله مند است؛ او می گوید: تاکنون چند طرح گردشگری در این روستا به علت نبود زمین مناسب برای ساخت و ساز و تعیین نشدن کاربری گردشگری برگشت خورده است.

«محمدی» عنوان می کند: مردم از جانمایی اراضی سمت توسعه هم به علت فاصله ای که با روستا دارد رضایت ندارند و همین امر موجب شده است تا به سمت این منطقه نروند و بهتر بود سمت توسعه در محل مناسب تری جانمایی شود.

وی می افزاید: در داخل روستا 200 متر زمین برای اجرای طرح مهمانسرا یافت نشد و طرح از دست رفت و برای احداث یک مجتمع خدماتی رفاهی هم به زمین نیاز داریم ،اما نیست.

رئیس شورای روستای بدرانلو هم با بیان این که در طرح های هادی تعریف شده و نقشه هایی که کشیده شده است این مشکلات دیده نشده است، بیان می کند: طرح هادی این روستا در سال 85 اجرا شد و در آن زمان طرح توسعه در اراضی دیده شد که اکنون باغ است و در کنار جاده قرار گرفته و اکنون حتی به متری 200 هزار تومان هم حاضر به فروش نیستند و در آن زمان هر چه تلاش کردیم تا سمت توسعه را تغییر دهیم نتوانستیم و اکنون با مشکلی به نام کمبود زمین روبه رو هستیم و واحد های مسکونی مازاد بر نیاز هم در داخل روستا نداریم تا نیاز مردم بر آورده شود.

«رمضانپور» ادامه می دهد: عده ای در اطراف روستا زمین دارند اما اجازه ساخت ندارند زیرا خارج از طرح هادی است و اگر بسازند هم نمی توانند از تسهیلات مسکن استفاده کنند. از سویی در اراضی که کمتر از 250 متر باشد هم نمی توانیم ساخت و ساز کنیم که این موضوع هم به مشکلی برای ما تبدیل شده است، زیرا اکنون مانند قدیم نیست که همه اعضای خانواده با هم زیر یک سقف در کنار خانواده همسر زندگی کنند و لازم است این مساحت کم شود.

  وی ادامه می دهد: تازه مزدوجان ما نمی دانند با این وضعیت چه کنند و مجبورند به شهر بروند.

این مشکل در روستاهایی مانند تیمور تاش، گلی و دهگاه هم دیده می شود.

سمت توسعه در روستاهای دارای طرح هادی

در حالی که مدیر کل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی از دیده شدن طرح توسعه برای روستاهایی خبر می دهد که در آن ها طرح هادی اجرا شده است، در عین حال بر این نکته هم اذعان دارد که طرح هادی فقط در 36 درصد از روستاهای استان اجرایی شده است.

«علی محمدی» اذعان می کند: در روستاهایی که در مجاورت خود اراضی منابع طبیعی و ملی دارند در هنگام اجرای طرح هادی سمت توسعه روستایی هم دیده می شود و هنگام بازنگری طرح های هادی نیازهایشان به زمین هم دیده می شود اما در بعضی روستاها که محاط در بین مستثنیات هستند این امکان میسر نمی شود و در این روستاها زمین های کشاورزی کم بهره به عنوان سمت توسعه انتخاب و طراحی می شود و حد نصاب تفکیک هم برای آن‌ها کمتر از 300 متر است و در اراضی که زمین نیست هم سقف طبقات افزایش یافته است.

وی هم چنین از کمبود 9 هزار واحد مسکونی در روستاها نیز خبر می دهد.

معاون عمران روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلمی هم در این باره می گوید: روستاهای نزدیک بجنورد به‌ علت مهاجرپذیر بودن، با افزایش جمعیت روبه‌رو شده‌اند و اکنون برای توسعه و ساخت مسکن جوانان خود با کمبود زمین روبه‌رو هستند.

«علی‌اکبر صابری» خاطرنشان می کند: تمام روستاهای اطراف بجنورد با مشکل کمبود زمین برای ساخت مسکن جدید مواجهند و این نیاز از 4 تا 10 هکتار درهر روستا برآورد شده است که باید اداره کل راه و شهرسازی استان آن را تأمین کند. وی خاطرنشان می کند:بلاتکلیفی در واگذاری زمین مورد نیاز جوانان روستاها سبب روی آوردن به ساخت و ساز غیرمجاز و نیز تغییر کاربری زمین های کشاورزی شده است. 

نیازی به واگذاری زمین درروستاها نیست

اما مدیرکل راه و شهرسازی خراسان شمالی در این باره نظر موافقی ندارد و می گوید: زمین مورد نیاز برای ساخت مسکن و توسعه روستاها در اختیار بنیاد مسکن قرار گرفته است و در شرایط فعلی، نیازی به واگذاری زمین به این روستاها وجود ندارد. «علی‌اصغر بدیعی‌مقدم» ادامه می دهد: رشد جمعیت و طرح هادی روستا، ملاک نیاز به زمین و واگذاری آن است ولی شرایط کنونی در روستاهای اطراف بجنورد به شکلی نیست که بخواهیم اراضی جدیدی واگذار کنیم و تا وقتی ظرفیت خالی و کافی در روستاها برای ساخت مسکن وجود دارد لزومی هم به واگذاری نیست.