وقتی کارنامه فعالیت های هنری استان را در بخش تجسمی طی دهه اخیر ورق می زنیم به برگزاری کارگاه های آموزشی انگشت شمار در کنار تعدد و تکثر نمایشگاه ها که شاید تنها در راستای فرهنگ سازی برای بازدید از آثار هنری برگزار شده است، برمی خوریم بدون آن که به رونق اقتصادی در عرصه هنر اندیشیده باشیم، مسئله ای که سال هاست مد نظر بسیاری از هنرمندان در کشورهای پیشرفته است تا جایی که خیلی از آن ها خود به عنوان یک بنگاه عمل می کنند و یا با سپردن کار به کارشناسان زبده و بهره گیری از صاحبان گالری ها در راستای شکوفایی اقتصاد هنر گام برمی دارند.
هر چند هنرمندان خراسان شمالی در طول این سال ها به دلیل نبود سیاست های درست نتوانستند بهره برداری درستی از این رویداد هنری داشته باشند، اما با توجه به ظرفیت های موجود در استان و میزان علاقه مندی افراد برای استفاده از آثار هنری می توان با بستر سازی مناسب، آگاهی بخشی و ایجاد فضای رقابتی سالم، چرخه اقتصاد هنر را در روزگاری که اقتصاد و هنر پا به پای هم در حرکتند، پویا کرد و این جز با تلاش، هم فکری و همیاری اهالی هنر ، مسئولان و بخش خصوصی فراهم نمیشود.
اقدامی غیرکارشناسانه
«مرتضی خسروی» از هنرمندان فعال استان در عرصه نقاشی است که مدتی است به چرخه اقتصاد هنر وارد شده و تلاش می کند از این طریق به امرار معاش بپردازد. او بر این باور است که در دنیا موفقیت هنرمند در گرو گذراندن زندگی خود از طریق فروش آثار هنری است و این مقوله امکان پذیر نیست مگر این که هنرمند، اقتصاد خود را به اثرش وابسته کند و با تولید آثار فاخر در این زمینه گام بردارد.
وی ادامه می دهد: با این وجود نمی توان روی فعالیت های دولتی حساب باز کرد و اگر تاکنون حرکتی شکل گرفته است، بدون کارشناسی دقیق بوده به گونه ای که آثار با قیمت مناسب عرضه نمیشود.
این هنرمند که در زمینه فروش آثار هنری از طریق برپایی نمایشگاه، تجربه خوبی نداشته است و نسبت به فروش آثار هنری از این طریق هم تمایلی ندارد، برپایی نمایشگاه را تنها بستر برای ارائه آثار هنری نمی داند و معتقد است: از طریق سایت نیز می توان نسبت به عرضه آثار اقدام کرد.
وی ادامه می دهد: معتقدم نمایشگاه بیشتر زمینه یک ارائه خوب است تا ایده اقتصادی خوب، زیرا چرخه اقتصاد هنرمند به کندی می چرخد و پروسه تبدیل اثر هنری به پول، طولانی و با کم و کاستی هایی رو به روست.
وی ایجاد گالری خصوصی در استان ها را به شرط انجام کار حرفه ای اثر گذار می داند و می افزاید: اگر جدا از ایجاد گالری خصوصی، دولت بتواند در این زمینه سرمایه گذاری حرفه ای داشته باشد بهتر از این است که شانس یک هنرمند را برای رسیدن به یک گالری در نظر بگیریم و بخواهیم از این طریق منتظر فروش آثار و ایجاد چرخه اقتصاد هنر باشیم.
فضای نامناسب برپایی نمایشگاه
«درگزی» از دیگر هنرمندانی که مدتی است گالری شخصی برای ارائه آثار خود در استان ایجاد کرده، معتقد است: تولید اثر به انگیزه نیاز دارد اما باید گفت فضای استان برای برپایی نمایشگاه خوب نیست و هیچ فردی هم برای بهبود این وضعیت تلاش نمی کند.
وی که تاکنون نسبت به برپایی نمایشگاه اقدام کرده است، می گوید: نمایشگاه های متعدد هنری در مرکز استان تنها برای ارائه رزومه کاری است تا هنرمندان بتوانند از تسهیلات و بیمه صندوق بهره مند شوند و اقتصاد هنر در آن معنا و جایگاهی ندارد.
این هنرمند جوان که با برپایی مستمر نمایشگاه در استان موافق نیست و فضا را از نظر فروش و رقابت هنری مناسب نمی داند، می گوید: اگر انجمن تجسمی نسبت به برپایی نمایشگاه کار کارشناسی انجام دهد هنرمندان نیز به خود اجازه نمی دهند تا هر کاری را به نمایش بگذارند.
وی از کم رنگ بودن حمایت ها در استان گلایه میکند و این امر را در کاهش انگیزه هنرمندان بسیار اثرگذار می داند و بیان می کند: اگر هنرمندی بخواهد از این طریق امرار معاش کند با مشکلات متعددی رو به رو می شود و زندگی اش تحت الشعاع قرار می گیرد.
وی نقش هنرمندان را در پویایی اقتصاد هنر در استان بسیار کم رنگ می بیند و معتقد است: کمترین کار یک هنرمند این است که از فضای هنری و تولید آثار هنری فاصله نگیرد.
نقش گالری ها
«معمری» از هنرمندان فعال در عرصه تجسمی که 3 سال است فعالیت عمده ای در زمینه فروش آثار هنری دارد بر این باور است که در هر فضایی می توان نسبت به فروش آثار هنری اقدام کرد اما آن چه که موجب فروش آثار می شود تنها به دست دولت و نهادهای دولتی نیست هر چند اگر بخواهند میتوانند کمک کنند.
او هر چند از فضای موجود در نمایشگاه هنری استان دور بوده اما به واسطه تجربیاتی که به دست آورده، توانسته است در نمایشگاه های متعدد نسبت به فروش آثار هنری خود، حتی در استان اقدام کند. او به این مسئله اشاره می کند که هر هنرمندی باید حد و اندازه ای برای فروش آثار هنری قائل شود و دچار توهم قیمت نشود و با قیمت های غیرواقعی نسبت به فروش آثار خود اقدام نکند.
وی ادامه می دهد: در ابتدای ورود به چرخه اقتصاد هنر باید قیمت های واقعی ارائه شود در حالی که هنرمندان شهرستان ها این گونه عمل نمیکنند و درست وقتی می بینند افراد نسبت به خرید اقدام نمی کنند و ارزش اثر را درک نمی کنند، آثار خود را با قیمت های صوری و فقط برای حفظ کلاس عرضه می کنند در حالی که قیمت ارائه شده هیچ توجیه و سندیتی ندارد.
این هنرمند فعال معتقد است: در حالت حرفه ای و اصولی هیچ وقت هنرمند به تنهایی برای اثر خود قیمت گذاری نمی کند و گالری دارها نسبت به این کار اقدام می کنند.
وی برخلاف دیدگاه بیشتر اهالی هنر که سابقه و پیشکسوت بودن را دلیل بر قیمت گذاری آثار می دانند، افزایش پلکانی قیمت ها را رکن اصلی و اساسی در این زمینه می داند و می افزاید: این اتفاق را در استان هایی هم چون تهران به واسطه وجود مجلات هنری و منتقدان در این زمینه شاهد نیستیم و اگر قرار است فعالیتی در این زمینه در استان انجام شود، باید دست منتقدان را باز بگذاریم.
از نگاه او برای چرخیدن چرخه اقتصاد هنر در استان نیازمند گالری دارهایی هستیم که دغدغه شخصی دارند و این مقوله در حوزه دولتی نمی گنجد و گالری هایی که درست چرخه اقتصاد هنر را میچرخانند، دولتی نیستند.
وی ادامه می دهد: حتی اگر گالری دار در انجام کار فرهنگی به منافع شخصی خود هم فکر کند، به طور قطع در انجام کار فرهنگی موفق عمل کرده است.
«معمری» به ظرفیت های خوب استان و علاقه مندی مردم این خطه نسبت به استفاده از آثار هنری در مقایسه با استان های دیگر اشاره می کند و معتقد است: باید بسترهای لازم را برای چرخیدن چرخ اقتصاد هنر در استان با به کارگیری گالری دارهای خوب و تربیت هنرمند در زمینه اقتصاد هنر فراهم کنیم تا هنرمندان استان با این مقوله آشنا شوند. وی برگزاری چند دوره کارگاه آموزشی و جشنواره را در استان ضروری می داند و می گوید: باید این مسئله و باور که کار فرهنگی مانند دیگر بخش ها و فعالیت ها دارای ارزش افزوده است و می توان آثار هنری را خرید و فروش کرد، نهادینه شود.
وی با بیان این که هنرمند در ابتدا باید خلاقیت هنری و تضمین ارزش افزوده اثر خود را به اثبات برساند و در این صورت است که هنرمندان، نویسندگان و شاعران نسبت به خرید آثار هنری اقدام می کنند، تصریح می کند: اگر هنرمند با اقبال مواجه نمی شود به خاطر این است که کاری انجام نداده است و برپایی سالانه یک نمایشگاه تضمین کننده فعالیت هنری یک هنرمند است، در حالی که کمتر اتفاق میافتد.
وی بر این باور است که اگر اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان که در این زمینه نیروی متخصص ندارد، بخواهد در این راستا قدم بردارد باید از نیروی متخصص در این زمینه بهره بگیرد و با انتخاب یک مدیر فروش خوب، به عنوان حلقه وصل و واسطه میان هنرمند و خریدار در این راستا گام بردارد.
ورود بخش خصوصی
در همین رابطه معاون هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان با بیان این که پیرو دیداری که با استاندار داشتیم به همه نهادها و سازمان ها نامه ارسال کردیم، اظهارمی دارد: با وجود ارتباط تنگاتنگ با اداره ها به دلیل نبود منابع مالی کافی، کمتر این اتفاق افتاده که دستگاه ها سفارش هایی برای خرید آثار هنری داشته باشند.
«عابدی» در رابطه با برپایی نمایشگاه های فروش آثار هنری، برپایی نمایشگاه های هنری در طول سال را نمونه ای از بسترهای فراهم شده برای خرید آثار هنری از سوی مردم برمی شمرد و می گوید: با تجهیز نگارخانه گلشن توسط بخش خصوصی و با پی گیری این اتفاق در شهرستان ها و واگذاری آن به بخش خصوصی می توانیم به اقتصاد هنر کمک کنیم.
وی خاطرنشان می کند: یکی از راهکارهای موثر در خرید آثار هنری از سوی مردم و مسئولان برون سپاری و واگذاری آن به بخش خصوصی است.