اعتیاد علاوه بر دلایل فردی، دلایل خانوادگی و اجتماعی متعددی نیز دارد. کنجکاوی یکی از مهمترین دلایل فردی گرایش به موادمخدر است اما یکی از علتهای اصلی کنجکاوی جوانان و نوجوانان در بحث اعتیاد و استفاده ازمواد مخدر این است که فرد پیش از این که اثر سوء موادمخدر را تجربه کند، در محیط خانواده با این مواد آشنا میشود یا این که مصرف مواد را در خانوادهاش میبیند.
استعمال و وجود موادمخدر در خانه سبب میشود فرد به هر بهانهای تمایل به مصرف را در خود احساس کند و به محض این که شرایط برای اولینبار فراهم شد، دست به این کار بزند.
آسانگیری بیش از حد خانواده هم از دیگر عوامل خانوادگی است که سبب گرایش فرد به مصرف مواد اعتیادآور میشود.
از عواملی که باعث میشود خانواده ها نسبت به فرزندان خود آسانگیری کنند و زیاد برای آن ها محدودیت ایجاد نکنند، مشغله پدر یا مادر و یا یکی از آن ها، آگاهی نداشتن والدین نسبت به رفتارهایی که منجر به اعتیاد میشود، وجود ضعفهای شخصیتی در والدین، تایید اعتیاد فرزندان با رفتارهای غیرمستقیم و نبود نظارت والدین بر دوستان فرزندان است.
در این خانوادهها زمانی که پدر یا مادر وظایف خود را به شایستگی انجام نمیدهند، مجبور میشوند برای جبران این نقص امتیازهایی به فرزندان خود بدهند، غافل از آن که این امتیازها، شرایط را برای گرایش افراد به سوی رفتارهای پرخطر فراهم میکند.
از دیگر علتهای خانوادگی که منجر به گرایش افراد به مواد اعتیادآور میشود، سختگیریهای بیش از حد خانواده است، از مهمترین علتهای سختگیری خانواده، داشتن تضادهای فکری میان پدر، مادر و فرزند، بی توجهی والدین به خواستههای صحیح و منطقی فرزندان، تحقیر فرزندان و پرخاشگری و تندخویی پدر و مادر نسبت به فرزندان است.
فرزندان در خانوادههای سختگیر معمولا اجازه ابراز عقیده ندارند و در طول فرآیند رشد اعتماد به نفس آن ها گرفته می شود. مهمترین مشکل در خانوادههای نابسامان، پایبند نبودن به مسائل دینی و مذهبی است.
نداشتن تعهدات دینی و پایبند نبودن به مسائل مذهبی باعث میشود فرد هیچ خط قرمز و محدودیتی برای خود نداشته باشد و در این میان یکی از چیزهایی که تجربه میکند، اعتیاد است. در کنار عوامل خانوادگی، عوامل اجتماعی نیز نقش مهمی در گرایش به موادمخدر دارند.
علاوهبر آنچه ذکر شد یکی از اصلیترین دلایل اجتماعی که باعث میشود شرایط برای مصرف مواد اعتیادآور فراهم شود، زیادبودن نقاطی است که موادمخدر بهراحتی در دسترس افراد قرار میگیرد. متأسفانه با وجود تلاشهای بسیار دستگاه قضایی و ماموران پلیس مبارزه با موادمخدر نیروی انتظامی در سراسر کشور، چون یکی از پرسودترین تجارتهای دنیا قاچاق موادمخدر است، کسانی هستند که شرایط را برای اعتیاد جوانان فراهم و با ایجاد مکانهایی که در آن ها اقدام به مصرف مواد میکنند، زمینه اعتیاد افراد بیشتری را فراهم میکنند.
معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری خراسان شمالی