کمبود سرانه دانشجویی درد مشترک دانشگاه ها
نویسنده : بهروز
هزینه های واقعی تحصیل یک دانشجو در دانشگاه ها چیست؟ به راستی برای یک دانشجو چقدر باید هزینه کرد تا تحصیل خود را به اتمام برساند و چرا دانشگاه های ما همیشه با کمبود سرانه دانشجویی مواجه اند؟
کمبود بودجه دانشگاهی و سرانه های دانشجویی از مشکلات عمده در دانشگاه های ما است و به گفته یک استاد دانشگاه این وضعیت بدتر هم می شود زیرا برای افزایش بودجه و سرانه احتیاج به طی مسیری است که هر دوسوی آن به بیراهه ختم می شود.
مدل تخصیص بودجه
در حالی که معاون اداری و مالی وزارت علوم می گوید «در سال ۹۶ مدل تخصیص بودجه به دانشگاه ها بر اساس فعالیت های کیفی و فناوری است»، آیا جای امیدواری برای افزایش سرانه های دانشجویی وجود دارد؟«محمدحسین امید» چندی پیش در مورد بودجه دانشگاه ها گفته بود: بودجه ها در سال ۹۵ نسبت به سال ۹۴ رشد داشت و در لایحه بودجه سال ۹۶ نیز این رشد 13.5 درصد است.او هم چنین گفته بود: اختصاص بودجه به دانشگاه ها تنها مربوط به سرانه دانشجویی نیست و در سال ۹۵ اگر دانشگاهی به ازای هر ۱۸ دانشجو یک استاد داشت بودجه کامل به آن دانشگاه اختصاص می یافت. در سال ۹۶ مدل تخصیص بودجه به دانشگاه ها بر اساس فعالیت های کیفی و فناوری است. به طور مثال دانشگاه هایی که فعالیت های پژوهشی موثر، تولید علم مناسب، انتقال فناوری و فعالیت های بین المللی دارند بودجه کامل می گیرند. وی در ادامه اضافه کرده بود: ما به دنبال اختصاص بودجه به دانشگاه ها بر مبنای عملکرد آنها هستیم؛ به طور مثال اگر دانشگاه برتری یک دانشجوی استاندارد تربیت کند ما بودجه لازم را برای تربیت این دانشجو اختصاص خواهیم داد و از سویی دانشگاه ها از طریق فروش خدمات، انتقال فناوری، اجرای پژوهش های کاربردی و پذیرش دانشجوی نوبت دوم و پولی می توانند درآمدهای اختصاصی خود را افزایش دهند.
یک استاد دانشگاه در این باره می گوید: هزینه های دانشجویی در مقاطع، شرایط و دانشگاه های مختلف متفاوت است و هر کدام از دانشگاه ها اعم از غیرانتفاعی، شبانه و پیام نور هزینه ها و شاخص های خاص خود را دارند.
ضوابط مشخص پیام نور
شادیان ادامه می دهد: دانشگاه پیام نور ضوابط مشخصی دارد چرا که زیرمجموعه وزارت علوم است و در بودجه سالانه کشور سهمی برای این دانشگاه در نظر گرفته می شود، بنابراین دانشگاه پیام نور هم از بودجه عمومی بهره مند می شود و هم از شهریه دانشجویی استفاده می کند.وی می افزاید: اما درباره دانشگاه شبانه باتوجه به ظرفیت خالی این دانشگاه و همچنین تخصیص نیافتن اعتبار در بودجه کشور برای پر شدن ظرفیت آن، از دانشجویان این دانشگاه شهریه اخذ می شود که طبق برآوردهای انجام شده شهریه دانشجویان شبانه از پیام نور و حتی دانشگاه غیرانتفاعی نیز بیشتر است.
او می گوید: دانشگاه ها در سال های اخیر باتوجه به افزایش سریع متقاضیان با محدودیت های بسیاری که مهم ترین آن ها محدودیت های مالی است، مواجه شدند از این رو ناگزیر به بازبینی و سازماندهی مکانیزم های کسب درآمد و تخصیص منابع خود نیز شدند و اگرچه منابع در دسترس دانشگاه ها افزایش یافته ولی منابع دریافتی به ازای هر دانشجو یا به عبارتی بودجه سرانه به همان اندازه افزایش نیافته است.
وی چالش مهم در بحث سرانه دانشجویی برای تعیین سهم دولت را استاندارد نبودن سرانه ها بیان می کند و می گوید: ترکیب هزینه های مختلف در سرانه دانشجویی نشان می دهد که سهم عمده هزینه سرانه دانشجویی را خدمات اصلی آموزش و سپس تحقیق و توسعه تشکیل می دهد.
نبود الگوی مدون
وی اظهار می دارد: هنوز الگوی مدون و جامعی برای محاسبه هزینه سرانه دانشجویی وجود ندارد و در مورد شهریه های دانشگاه های غیر دولتی هم کسی نمی داند که ملاک تعیین شهریه دانشجویان چیست. وی بیان می کند:اگر در سال آینده بودجه دانشگاه ها براساس کیفی سازی و عملکرد تولید علم باشد باز هم سر ما بی کلاه می ماند زیرا همه می دانیم که هر چه امکانات دانشگاهی بیشتر باشد تولید علم هم بیشتر است و بودجه هم بیشتر می شود اما آیا ما امکانات کافی داریم؟ آیا می توانیم رشته های کارشناسی ارشد و دکترای خود را با توجه به این که در آخرین مرتبه به لحاظ هیئت علمی قرار داریم بیشتر کنیم؟ آیا می توانیم تعداد مربیان خود را کاهش دهیم و تعداد استادیاران و دانشیاران خود را بیشتر کنیم؟ نمی توانیم و برای همین باز هم با کاهش بودجه و تخصیص اعتبار مواجه خواهیم شد.
این سخنان را رئیس دانشگاه فرهنگیان استان تصدیق می کند. او یکی از مهمترین چالش های خود را در این دانشگاه کمبود بودجه بیان می کند و ادامه می دهد:سرانه این دانشگاه نه تنها در این استان بلکه در تمام استان ها ضعیف است و با وجود رسالتی که داریم و ماموریت محور بودن ما کمبود بودجه ما را با چالش های جدی تری مواجه می کند.دکتر «صفرزاده» ادامه می دهد: دانشجویان این دانشگاه شبانه روزی هستند و با توجه به کمبود بودجه با کمبود فضا، سرانه فرهنگی و رفاهی و معضلاتی مانند این ها مواجه هستیم.
رشد کمی و کیفی
وی بیان می کند: سرانه کم موجب بی رغبتی استادان و دکترها نسبت به حضور در استان می شود و دانشجو هم رغبتی به انتخاب این استان نمی کند و همین امر هم موجب کاهش تعداد دانشجویان و باز هم کاهش بودجه و سرانه می شود در حالی که باید با توجه به محرومیت های استان ها بودجه ها تصویب شود تا دانشگاه ها به طور کمی و کیفی رشد کنند و در غیر این صورت استان های برخوردار در همه زمینه ها پیش می روند و دانشگاه های استان های کم برخوردار برعکس از لحاظ آموزشی عقب گرد می کنند.
معاون مالی و اداری مجتمع فنی و مهندسی دانشگاه اسفراین در این مورد بیان می کند: امسال افزایش بودجه مصوب شده است اما رشد چند درصدی بودجه برای دانشگاه هایی مانند دانشگاه ما زیاد مفید فایده نیست.
دکتر «ساداتی فر» ادامه می دهد: کمبود سرانه بر خدمات رفاهی، فرهنگی و اردوهای دانشجویی اثر می گذارد.
دکتر «باقری» معاون دانشجویی دانشکده دارالفنون هم در این مورد بیان می کند: اگر چه گفته شده است که نگاه به آموزشکده های فنی و حرفه ای خاص می شود اما این اتفاق نیفتاده است و هم اکنون سرانه کم دانشجویی به ویژه نسبت به دانشگاه های دیگر ما را با مشکلات خاصی مواجه کرده است. وی تصریح می کند: سرانه ما برای هر دانشجو کمتر از یک و نیم میلیون تومان است در حالی که باید 6 میلیون تومان باشد.