گام هایی برای رونق سفالگری
گروه ادب و هنر
سفال در واقع جزو اولین محصولات هنری و صنعتی بشر و حاصل نیاز انسان و توانایی او در به کارگیری عوامل طبیعت برای برطرف کردن این نیازاست. با وجود آن که سفالگری یک صنعت بسیار قدیمی است اما با گذشت زمان و گسترش زندگی شهری، این هنر نه تنها از بین نرفته بلکه تکامل پیدا کرده و خود را با نیازهای زندگی امروزی وفق داده است و نمی توان به سادگی از تاثیر این هنر بر روح و روان آدمی گذشت.
با این که سفالگری به عنوان هنری دیرینه که بخشی از تاریخ را در دل خود جای داده است با مردم این سرزمین بیگانه نیست و سال هاست که بخشی از میراث گرانبهای ما شده است، اما این هنر هنوز در برخی از استان ها از جمله خراسان شمالی جایگاه چندانی ندارد و با این که حرکت هایی را در قالب برپایی نمایشگاه و جشنواره سفال شاهد هستیم اما هنوز هنرمندان آن دغدغه هایی دارند و رونق سفالگری را در گرو رونق بازار و حمایت مسئولان می دانند.
غفلت از چرخه بازار کار
«ماریا حبیبی نژاد» که 20 سالی می شود به واسطه علاقه اش به هنر سفال در این وادی قدم گذاشته است، از بی مهری هایی که مسئولان نسبت به فعالان این هنر دارند می گوید و رونق این هنر را در گرو حمایت متولیان می داند.
او هر چند سال هاست به آموزش این هنر می پردازد، اظهار می دارد: با توجه به گستردگی دامنه فعالیت در عرصه سفال و به ویژه سفال سرامیکی، هنوز نتوانسته ام به چرخه بازار کار وارد شوم. او البته بر همکاری دستگاه های مختلف برای رونق این هنر تاکید می کند و از کمبودها و کاستی های این هنر در استان سخن می گوید و از این که خراسان شمالی از خاک مرغوبی برخوردار نیست و فعالان این عرصه مجبورند مواد اولیه را از استان های دیگر تهیه کنند، ابراز ناخرسندی می کند.این هنرمند فعال، نبود کوره های سفال را یکی از موانع اصلی بر سر راه فعالان این عرصه می داند که موجب شده است بسیاری از تولیدات هنرجویان بعد از مدتی از بین برود.او که سال ها به عنوان مربی هنری در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فعالیت می کرد و در جشنواره سفال کودکی هم حضوری فعال داشت، از تاثیرگذاری هنر سفال بر رشد و پرورش کودک و نوجوان می گوید و این حرکت را نویدی بر رونق این هنر و ایجاد انگیزه در فعالان این عرصه می داند و خواستار پر رنگ کردن فعالیت های هنری در عرصه سفال می شود.
این هنرمند که گواهی نامه بین المللی سفالگری را دارد و این امکان برایش فراهم است تا به آموزش این هنر در دیگر کشورها بپردازد، می گوید: این بستر باید با حمایت متولیان فراهم شود.
«حبیبی نژاد» بر این باور است که برای رشد فعالان این عرصه هم چنان نیازمند آموزش با بهره گیری از ظرفیت نیروهای متخصص هستیم، اما هنوز ظرفیت های موجود در این عرصه شناسایی نشده است در حالی که با شناسایی آن ها می توانیم با اساتید جدید آشنا شویم و به سمت پیشرفت و تعالی گام برداریم.
او البته از غربت هنر در استان به خصوص در زمینه هنر سفال سخن می گوید و از این که فعالیت چشمگیری را از سوی متولیان در این عرصه شاهد نیستیم گلایه مند است و خواستار توجه بیشتر متولیان به این هنر نوپا می شود.
شروعی خوب
«روح افزا قدوسی» که سال هاست در زمینه صنایع دستی فعالیت می کند به این مسئله که بسیاری از استان ها امروزه به عنوان قطب سفال مطرح هستند و این هنر در برخی استان ها مورد توجه قرار گرفته و تقویت شده است، اشاره می کند و معتقد است: با وجود ظرفیت های خوب فعالان این عرصه فعالیت هنرمندان چندان چشمگیر نیست در حالی که بخش اعظمی از فعالیت این هنر، سفال سرامیک است که کمتر به آن پرداخته شده است.
از نگاه این هنرمند، هر چند سفال به تنهایی زیبایی خود را دارد اما آن چه جذابتر و لذت بخش تر است بهره گیری از رنگ است و باید بسترها را برای عرضه تولیدات به روز هنرمندان حداقل با ایجاد کوره های سفال پزی فراهم کرد. «قدوسی» از نخستین سالانه سفال به عنوان شروعی خوب برای رونق فعالیت های هنری در عرصه سفال سخن می گوید و معتقداست: البته برای رونق این عرصه نیاز به حضور افراد دلسوز و علاقه مند هستیم هر چند نمی توان با تجهیزات بدون نیروی متخصص کاری از پیش برد.او البته این حرکت را تلنگری برای گسترش دامنه فعالیت ها و اسبابی برای برقراری ارتباط میان سازمان ها و دستگاه های مختلف و حتی آموزشگاه ها و به خصوص دانشکده هنر برای رونق این هنر عنوان می کند.
بدون حمایت ممکن نیست
«محمدپور» یکی از هنرمندان سفالگر استان که به واسطه برپایی نمایشگاه های صنایع دستی با این هنر آشنا شده و مدتی در این وادی قدم گذاشته است، از ظرفیت های هنر سفال می گوید که با توجه به سابقه دیرینه ای که در استان دارد، می تواند به عنوان صنعتی درآمدزا پا بگیرد، اما صنعتگران، برای رونق این هنر - صنعت، نیازمند حمایت هستند.
وی که چند وقتی است در زمینه نقش برجسته فعالیت می کند، بازار کار این هنر را بسیار خوب می داند اما از این که فعالیت در این عرصه پر رنگ نیست گلایه مند است و می گوید: هر چند تلاش می کنیم تا این هنر را بشناسانیم و توسعه دهیم اما بدون حضور متولیان و حمایت های آن ها امکان پذیر نیست.
کم رنگ شدن سفالگری
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی نیز با بیان این که در چند سال اخیر بیشتر فعالیت ها در زمینه نقش برجسته و کاشی سرامیک است، اظهار می دارد: با توجه به کم رنگ شدن سفالگری و نبود استادکارهای قدیمی به شکل گذشته، فعالیت در این زمینه در قالب سفال و سرامیک است.
«علی عابدی» می افزاید: کاشی سنتی هم شکلی است که امروزه رونق بیشتری نسبت به گذشته دارد و فعالیت در این عرصه به گونه ای شده است که از دیگر استان ها هم سفارش گرفته می شود.وی با بیان این که 35 صنعتگر در این زمینه در استان فعالیت می کنند، اظهارمی دارد: پراکندگی خوبی در این زمینه در استان وجود دارد، به گونه ای که هر شهرستان یک کارگاه سفال و کاشی دارد و این هنر وضعیت خوبی نسبت به گذشته دارد.
وی خاطرنشان می کند: اما باید گفت در استان بیشتر جنبه هنری مد نظر صنعتگران است تا شکل کاربردی آن که در گذشته هم وجود داشته است.
جشنواره سالانه سفال
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان خراسان شمالی هم که چندی پیش این اداره کل نسبت به برگزاری نخستین جشنواره سفال کودکی اقدام کرد، می گوید: کودک با سفالگری علاوه بر این که به لحاظ جسمی ورزیده می شود به لحاظ روانی هم هیجانات خود را تخلیه می کند و این آرامش روحی و روانی که با این هنر کسب می شود قابل ستایش است.
«منیر صادقی» می افزاید: از مربیان و هنرمندان خواستیم تا به دنبال ایجاد راهکارهای عملیاتی برای بهره گیری از هنر سفالگری استان برای کودکان باشند.وی شناسایی هنرمندان استان در زمینه سفالگری را از اهدافی می داند که این مرکز در فعالیت های هنری از این دست دنبال می کند تا بتوان هنر سفالگری را به دنیای کودکان نزدیک تر کرد. وی خاطرنشان می کند: در نظر داریم تا جشنواره سفال را تداوم بخشیم و هر سال از ظرفیت های فعالان این عرصه استفاده کنیم.