ضیغمی- فیلم سازان در سینمای ایران هر کدام ژانر یا همان گونه خاصی را دنبال می کنند و برخی هم در چند ژانر خود را محک زده اند. البته برخی فیلم سازان مطرح در ایران تنها در یک ژانر آثار خود را تولید می کنند. آثاری که مخاطبان زیادی دارد. «جدایی نادر از سیمین» ساخته اصغر فرهادی در این ژانر اولین فیلمی بود که توانست از سوی سینمای ایران برنده جایزه رده فیلم های خارجی زبان آکادمی اسکار شود؛ یک درام اجتماعی که به بهانه طرحِ یک جدایی به سراغ عمیق ترین چالش های پیشِ روی یک ایرانی در خانواده و جامعه رفته بود. در گزارش پیش روی تان نگاهی به فیلم های برگزیده اجتماعی که توسط فیلم سازان مطرح تولید شده است، داریم.
جدایی نادر از سیمین (اصغر فرهادی)
«جدایی نادر از سیمین» اولین فیلمی بود که توانست از سوی سینمای ایران برنده جایزه فیلم های خارجی زبان آکادمی اسکار شود؛ درامی که به بهانه طرحِ یک جدایی به سراغ عمیق ترین چالش های پیشِ روی یک ایرانی در خانواده و جامعه رفته بود. پس از این فیلم، موج جدیدی از درامِ اجتماعی در سینمای ایران به راه افتاد که هنوز هم ادامه دارد. پس شاید زیاد عجیب نیست که «جدایی نادر از سیمین» در صدر این لیست قرار دارد. به هر حال می شود تاثیر این اثر را بر سینمای ایران در وجوه مختلف بررسی کرد اما دیگر کسی تردیدی ندارد که «جدایی نادر از سیمین» مهم ترین اتفاق سینمای ایران در حضور جهانی اش و هزاره سوم سینما تا به اینجا بوده است.
ابد و یک روز (سعید روستایی)
ابد و یک روز، محصول سال 1394 و در کنار «فروشنده» فرهادی از تازه ترین گزینه های درخور توجه در این نظرسنجی است. شاید خیلی ها بگویند که باید چند سالی از این فیلم فاصله گرفت و آن وقت دید که باز منتقدان در این گونه لیست ها به یادش می افتند یا نه؟ اما همه این فرضیه ها و گمان ها چیزی از اهمیت فیلم در مقام اولین ساخته این فیلمساز کم نمی کند.سعید روستایی 27 سال دارد و هنوز برای قضاوت توفیق او در سینما شاید زود است. روستایی در این فیلم به پایین شهر رفته و چالش های یک خانواده فرودست را با اعتیاد و عواطفِ مشترک شان روایت می کند. شناخت او از این فضا و آدم ها تحسین برانگیز است.
بوتیک (حمید نعمت ا...)
«بوتیک» به کارگردانی حمید نعمت ا... و محصول سال 1382 به شرایط و روابط بخشی از جوانان در جامعه شهری ایران امروز می پردازد؛ جوانانی که با مشکلاتی مثل بیکاری و اعتیاد دست و پنجه نرم می کنند. این فیلم برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول از بیست و دومین جشنواره فیلم فجر شد و از سوی منتقدان بازخوردهای مثبتی داشت.
شوکران (بهروز افخمی)
شوکران، محصول سال 1377، از نمونه های موفق سینمای اجتماعی – سیاسی است. ساخته شدن شوکران در سینمای ایران به جریانی دامن زد که هنوز نیز کج دار و مریز ادامه دارد. این فیلم توانست به فضای سیاستمداران ورود پیدا کند و بسیاری از خط قرمزها و تابوها را به چالش بکشد. تلفیق این فضا با نشانگانِ سینمای اجتماعی، شوکران را در زمانِ ساختش یگانه و منحصر به فرد می کند.
لیلا (داریوش مهرجویی)
لیلا محصول سال 1375 و ساخته داریوش مهرجویی است. این فیلم با توفیق یگانه اش در خلق فضایی سنتی به سمت نقد سنت و مسئله ساز کردن باورهای غلط سنتی می رود. لیلا از بهترین های کارنامه داریوش مهرجویی است.
آژانس شیشه ای (ابراهیم حاتمی کیا)
آژانس شیشه ای، محصول سال 1376، روایت ایستادن قهرمان در برابر جامعه است؛ جامعه ای که روزی برای ساختن خود جنگیده بود اما حالا دیگر عوض شده و ارزش هایش را جایگزین کرده است. داستان فیلم حولِ تلاش رزمنده ای است برای درمان دوست همرزمش در جنگ هشت ساله. ابراهیم حاتمی کیا این فیلم را با الهام از «بعدازظهر سگی» سیدنی لومت ساخته و توانسته است سیمرغ بلورین بهترین فیلم را در شانزدهمین دوره جشنواره فیلم فجر به دست آورد.
درباره الی (اصغر فرهادی)
درباره الی ساخته اصغر فرهادی و محصول سال 1387، یک درامِ سخت، پیچیده و گیراست که در دنیای قشر متوسطِ مدرن ایرانی آشوب به پا می کند. فرهادی در این فیلم، اخلاق، وجدان و ارزش های انسانی جامعه ما را لخت و عریان پیش روی مان به چالش می کشد. انسان شناسی «دروغ» و نقش آن در اجتماع شاید هسته مرکزی درباره الی باشد. دیوید بوردول، منتقد و نظریه پرداز سینما درباره الی را بهترین فیلم سال انتخاب کرده بود.
فروشنده (اصغر فرهادی)
آخرین ساخته اصغر فرهادی توانست در فستیوال کن جایزه بهترین فیلمنامه و بهترین بازیگر مرد را از آنِ خود کند. فروشنده نیز در ادامه فیلم های دیگر اصغر فرهادی، تم اجتماعی دارد. فاجعه ای اخلاقی رخ داده و حالا «مرد» قصه آبرو و اعتبار اجتماعی اش را در خطر می بیند. فروشنده نماینده سال گذشته سینمای ایران در اسکار بود.
هامون (داریوش مهرجویی)
هامون، محصول سال 1367 و ساخته داریوش مهرجویی فیلمی است اجتماعی و سوررئال که دوگانگی های نسل روشنفکر دهه 60 را بازتاب می دهد. ستیز مهرجویی با جامعه روشنفکر اگرچه در این فیلم تازگی ندارد اما اوج خود را در همین نقطه پیدا می کند. روشنفکرِ فیلم های او، موجودی ابتر و وامانده است که در برابر جامعه به انفعال رسیده است. هامون شاید محبوب ترین فیلم کارنامه مهرجویی است.
روسری آبی (رخشان بنی اعتماد)
روسری آبی محصول سال 1373، نظر به محدودیت های اجتماعی اش و شرایط حاکم بر فرهنگ عمومی، زمان خودش را آسیب شناسی می کند. داستان فیلم حولِ روابط عاطفی و انسانی بین دو نسل است و عشق میانسالی.