آمار؛هرم کم کاری برخی دستگاه ها
نویسنده : زهره اسدی
افشره
بدون شک آمار روشنگر مسیرهای نرفته است، اما مشخص نیست چرا برخی مسئولان استان علاقه مند به استفاده از چراغ برای طی مسیر نیستند و بر همین اساس تصمیم هایی می گیرند که پایان آن خسران برای استان است. پایه تمام فعالیت ها آمار و داده است اما در استان یا آمار مورد نیاز وجود ندارد یا آمار به روز نیست یا رغبتی برای استفاده از این داده های آماری وجود ندارد و این گونه است که هنوز در تصمیم گیری برای برخی امور اشتباه صورت می گیرد.
فردی را تصور کنید که تصمیم به حرکت در شب با چراغ های خاموش دارد، احتمال طی کردن مسیر مورد نظر به درستی چقدر است و چقدر احتمال دارد این خودرو از مسیر منحرف و در نهایت واژگون شود؟ پاسخ این سوال ها تایید نیاز به داشتن آمار و اطلاعات است زیرا تصمیم گیری ها و تصمیم سازی ها بدون داشتن اطلاعات و پایه های آماری به مثابه حرکت با چراغ خاموش است و سر انجام آن به درستی مشخص نیست، بر همین اساس آمار اهمیت پیدا می کند. آمار و اطلاعات یعنی برنامه ریزی و داده های آماری بنیادی ترین اصل برای برنامه ریزی است و برنامه ریزی اساسی ترین شاخص برای مدیریت قلمداد می شود. سه حلقه آمار و اطلاعات، برنامه ریزی و مدیریت از حلقه های توسعه به شمار می رود. عصر ارتباطات و اطلاعات وقتی معنا می یابد که جمع آوری اطلاعات و داده ها به روز باشد و یکی از نکاتی که در برنامه ریزی هر سازمانی می توان به عنوان شاخص ترین اصل از آن یاد کرد این است که توسعه بدون برنامه ریزی و برنامه ریزی بدون آمار و اطلاعات تحقق ناپذیر است، این موارد لازم و ملزوم یکدیگرند. بر همین اساس باید تصمیم گیری مدیران در استان بر مبنای این اطلاعات باشد تا خروجی متناسب با برنامه ریزی ها باشد. خروجی های نامناسب با برنامه ریزی ها به نوعی از شاخص های اصلی پروژه های توسعه ای استان و درست است اگر بگوییم برخی تصمیم های گرفته شده در بخش های مختلف استان شامل صنعت، سرمایه گذاری، مسائل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بر پایه آمار نبوده زیرا خروجی آن ها در تعادل و توازن با برنامه ریزی ها نیست. نمونه بارز این مسئله چالش برانگیز در استان سرمایه گذاری های به گِل نشسته، جانمایی های پر از اشتباه، از دست رفتن منابع آب و خاک، آلودگی های فزاینده محیطی، رشد آسیب های اجتماعی، گسترش فقر و محرومیت و موارد دیگری است که در همه آن ها به آمارها استناد نشده و تصمیم گیری در آن ها بیشتر احساسی بوده است.
وضعیت آمار به طور کلی در کشور مطلوب نیست به نحوی که در هفته های گذشته کار به اخطار رئیس مرکز ملی آمار کشیده شد، زیرا برخی دستگاه های دولتی در ارائه آمار و اطلاعات کم کاری کرده اند. نارضایتی رئیس تخصصی ترین مرکز آمار در کشور نمود بارز وضعیت آمار در کشور است، اما این وضعیت در استان خراسان شمالی به گونه ای دیگر است، در این استان از اطلاعات و آمار موجود هم به درستی استفاده نمی شود و آمار به روزی برای استناد به آن در مواقع ضروری وجود ندارد و اقدامات با استناد به آمارهای تاریخ مصرف گذشته انجام می شود.
یک کارشناس آمار با بیان این که نبود آمار و اطلاعات در سرمایهگذاری از مهم ترین مشکلات در استان است، می افزاید: سرمایه گذاری ها با توجه به خطر پذیری بالای آن باید بر اساس داده و اطلاعات به روز و دقیق انجام شود درحالی که بسیار شاهد ناموفق بودن سرمایه گذاری ها به ویژه در صنایع کوچک و متوسط هستیم.«رضایی» اظهارمی کند: آمار، زیربنای تمام حرکت هایی است که در سازمان ها انجام می شود و درصورتی که آمار قابل اطمینانی وجود نداشته باشد، برنامه ریزی ها با مشکل رو به رو می شود و امکانات موجود در مسیر درست به کارگرفته نمی شود.
وی با بیان این که ارزش آمار روز به روز بیشتر می شود، ادامه می دهد: دنیای جدید را جهان آمار و احتمالات نامیده اند و در تبیین نقش و وظیفه آمار گفته می شود که آمار همچون چراغی برای روشن کردن نقاط تاریک تصمیم گیری صریح و بی ابهام فرد تصمیم گیرنده است.
وی اعلام می کند: از سوی دیگر، برنامه ریزی متکی بر آمارهای صحیح، درست و به موقع، یکی از رموز موفقیت و پیشرفت سازمان هاست. مدیریت با برنامه ریزی می تواند مشکلات احتمالی را پیش بینی و برای آن ها چاره اندیشی کند.
وی با بیان این که نبود آمار در همه اجزای کشور احساس می شود، اظهارمی کند: در زمینه کاربردی سازی علوم انسانی و نشان دادن ظرفیتهای آن برای حل معضلات اجتماعی دچار عقب ماندگیهایی هستیم، با این حال برای کارآمد سازی علوم انسانی با مشکل نبود آمار در این علوم مواجه هستیم که از مهم ترین چالش های این حوزه است.وی به ارائه خدمات اجتماعی به قشر محروم هم اشاره و اعلام می کند: هنوز آمار درستی از اقشار نیازمند و یا دارای بیماری های خاص نداریم و تمام کارهایی هم که انجام می شود برای افرادی است که آمار آن ها در دستگاه های خدماتی ثبت شده است، در حالی که برای ایجاد شغل، رسیدگی به مشکلات درمانی و به طور کلی بهتر شدن زندگی آن ها به آمار دقیق و درستی نیاز داریم.
معاون آمار سازمان برنامه و بودجه خراسان شمالی هم با بیان این که به طور کل استان در بخش آمار ضعیف است، می افزاید: یکی از مشکلات، نبود آمار به روز و یا نداشتن آمار در برخی دستگاه ها و نبود نیروهای متخصص در بخش آمار این دستگاه هاست و دیگر مشکلی که وجود دارد نبود اطلاعات در مورد بودجه آماری این دستگاه هاست.
«بزمونه» اظهارمی کند: بودجه آماری سازمان برنامه و بودجه در سال 200 میلیون تومان و قرار است تا پایان ماه جاری، اولین پایگاه آماری این سازمان به تفکیک بخش های مختلف راه اندازی شود.رئیس اداره اشتغال اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی هم آمار را کلید موفقیت تصمیم گیری ها می داند و می گوید: آمارهای مورد نیاز در این بخش توسط مرکز ملی آمار انجام می شود و برنامه ریزی ها هم بر مبنای همین آمار شکل می گیرد، اما این که چرا برخی از آمار تولید نمی شود؟ دانستن آن نیاز استان است و باید در سطح کلان پیگیری شود.
«نجفی» با بیان این که جای خالی برخی آمار احساس می شود، ادامه می دهد: این اداره، بودجه مشخصی برای جمع آوری آمار و اطلاعاتی که احساس نیاز می شود ندارد بنابراین اگر بودجه ای باشد که طرح های مورد نیاز آماری خود را تعریف کنیم بسیار مناسب خواهد بود و با بودن اعتبار آمار استقبال می کنیم.
نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی در این باره می گوید: آمارگیری و سرشماری در کشور وجود دارد که هر 5 سال یک بار انجام می شود و ملاک برنامه ریزی هاست.دکتر«قوامی» با بیان این که بخشی از آمارگیری ها را هم سازمان برنامه و بودجه انجام می دهد، ادامه می دهد: سالنامه آماری وجود دارد که این سازمان آمارهای مورد نیاز را از دستگاه ها تامین و امکانات و ظرفیت ها را ثبت می کند.رئیس مجمع نمایندگان خراسان شمالی با بیان این که این آمار برای محققان و کارشناسان قابل استفاده است، اظهارمی کند: موضوع این جاست که چقدر از این آمار در استان استفاده می کنیم؟ به این موضوع نبود برخی آمار ها را هم باید اضافه کرد.
وی ادامه می دهد: به طور مثال اطلاعاتی از زندگی 10 سال گذشته یک فرد وجود ندارد که کجا بوده و کجاست، در صورتی که داشتن این آمار میزان مهاجرت ها را مشخص می کند و تَرک شغل ها به میزان دقیقی مشخص می شود.
دکتر«قوامی» ادامه می دهد: داشتن آمار دقیق از افراد در مدتی که خراسان شمالی استان شده است، به برنامه ریزی ها برای استان کمک موثرتری می کند.
وی آمار را فاکتور موثری در تصمیم گیری ها و استان را در ابتدای راه آماری می داند و اضافه می کند: در آخرین جلسه شورای برنامه ریزی کمی توجه به مسائل آماری دیده می شد و این نکته مثبتی است.
نماینده مردم اسفراین در مجلس شورای اسلامی، آمار را فاکتور ارائه داده می داند و می گوید: هرمی وجود دارد که پایه آن داده و آمار است، پایه بعدی آن اطلاعات و پایه بالاتر رابطه بین داده هاست. با داشتن این عوامل در مرحله بعدی به دانشی درباره استان دست می یابیم و می دانیم که در استان چه خبر است و در نهایت نسبت به استان معرفت و شناخت پیدا می کنیم.
وی ادامه می دهد: اگر ملاک حرف زدن ها در استان، محاسبه باشد برنامه ریزی ها درست انجام می شود و برای رسیدن به این حساب و کتاب هم نیازمند بررسی و تحقیق هستیم با این حال جای خالی این محاسبه در استان وجود دارد.وی به خروجی های نامناسب سرمایه گذاری در استان به عنوان فعالیت بدون توجه به آمار اشاره و اعلام می کند: استان باید خط مشی داشته باشد تا یک سرمایه گذار بداند باید چه مسیری را طی کند و اگر معرفت نسبت به استان وجود داشته باشد این بی معرفتی ها اتفاق نمی افتد.
دکتر «قوامی» بی معرفتی ها را ناشی از نبود شناخت و عدم آگاهی می داند و می افزاید: بر همین اساس وقتی دل مان بخواهد کاری انجام شود چون اطلاعات جمع آوری نشده، دل مان با عقل مان هماهنگ نخواهد بود و کارها غیر استاندارد انجام می شود و فردی برای سرمایه گذاری می آید اما سرمایه ها به گِل می نشیند.
وی خاطرنشان می کند: به عنوان مثال باید به سد شورک به عنوان یک برنامه ریزی بدون توجه به آمار اشاره کرد، این سد به گِل نشسته یعنی سد ساخت شده است اما آب پشت آن نیست، در حالی که اگر بر اساس داده های درست، میانگین بارندگی در سال های مختلف بررسی می شد این سد ساخته نمی شد اما کار دلی انجام شد و به گِل نشست.
وی این شیوه سرمایه گذاری را اتلاف سرمایه ملی و وارد شدن خسارت به منابع طبیعی می داند.