مشکلات هنرمندان تئاتر در دوران کرونا
تعداد بازدید : 6
دغدغه ها و درددل های 5 بانوی بازیگر تئاتر خراسان شمالی
گروه فرهنگ و هنر- با شیوع کرونا در ایران، یکى از هنرهایی که بیشترین آسیب را دید، هنر نمایش بود. بازیگران تئاتر به دلیل این که مجبور بودند در محیط بسته ساعت ها بدون ماسک و با کمترین فاصله با اعضاى گروه تمرین کنند جزو افراد در معرض خطر بالای ابتلا به کرونا بودند و به همین دلیل هم جزو اولین گروه هایی بودند که با قرمز شدن شهرها، فعالیت شان تعطیل شد. بسیاری از بازیگران تئاتر از طریق بازیگری ارتزاق میکنند در حالی که وضعیت تئاتر بیش از 2 سال است که با مشکل رو به رو شده و بازیگران نیز ترجیح میدهند جذب دیگر هنرها یا شغل ها شوند تا بتوانند امرار معاش کنند. بر همین اساس نمیتوان انتظار داشت که بازیگران چند ماه معطل اجرای نمایشی شوند که روی صحنه رفتن یا نرفتن آن مشخص نیست.بازیگران نمایش در خراسان شمالی هم درگیر مشکلات و آسیب هاى ناشی از شیوع کرونا شده اند. در این مطلب سراغ 5 بازیگر خانم رفتیم که در دوران قبل از شیوع کرونا فعال بودند و پس از شیوع این ویروس منحوس، فعالیت هنری شان روی «سن» تئاتر تحت الشعاع قرار گرفت. این هنرمندان کاربلد، مشکلات و سختى های مسیر فعالیت هنری شان پس از شیوع کرونا و درددل های شان در این زمینه را مطرح کردند که در ادامه، صحبت های آن ها را مرور می کنیم.
بازیگری شغل من است
«آزاده حیدرزاده» از بازیگران تئاتر خراسان شمالی است که تا قبل از شیوع کرونا در بیش از ۴۰ تئاتر بازی کرده بود. «بازگشت به خانه»، «غرب غمزده»، «شکلک»، «اتوبان نواب»، «عزازیل»، «روز می گذرد»، «دو یک به نفع بارسلونا» و «غشمار» از جمله نمایش هایی هستند که «حیدرزاده» در آن ها نقش آفرینی کرده است. او می گوید: اسفند ۹۸ درحال اجرای نمایش «اودیپوس» به کارگردانی «ابوالقاسم یزدانی» بودیم که به علت شیوع کرونا تعطیل شد. در سال ۱۳۹۹ یک نمایش به نام «برای عشق» به کارگردانی «امیرحسین جان نثار» به اجرای عمومی با یک سوم جمعیت سالن رفت. همین کار در جشنواره تئاتر آیات اجرا شد که بازیگر برگزیده شدم. نمایش «پاشوره» به کارگردانی «حسن عابدی» هم در بخش مهمان جشنواره تئاتر فجر اجرا شد. «حیدرزاده» تصریح می کند: سال 1400 بعد از حدود ۱۶ سال هیچ اجرای تئاتری نداشتم. وی در پاسخ به این سوال که در دوران شیوع کرونا چه فعالیت هاى هنرى غیرتئاترى داشته است، یادآور می شود: در این 2 سال فقط در تعدادی فیلم کوتاه و بلند بازی کردم. وی تأکید می کند: بازیگری شغل من است و تنها منبع درآمد من از همین تعداد معدود بازی در تئاتر و فیلم و دو بار داوری جشنواره جوان بوده است. او درباره این سوال که با توجه به این که تئاتر در محیط بسته اجرا مى شود و بازیگران به ناچار نمی توانند در حین اجرا ماسک بزنند و حضور تماشاگر هم الزامى است، آیا با این شرایط راه حل دیگرى به غیر از تعطیلی سالن هاى تئاتر وجود داشت؟ اظهارمی کند: به طور قطع در زمان اوج شیوع کرونا راه حل دیگری جز تعطیلی نبود. این هنرمند درباره توقعش از مسئولان برای حمایت از هنرمندان تئاتر که در این 2 سال بیکار شدند و پیشنهادش برای رونق دوباره تئاتر می گوید: بسیاری از هنرمندان در این ۲ سال مشکلات شدید اقتصادی داشتند و دولت سعی کرد با اعطای هنر کارت به هنرمندان دارای رزومه، مقدار ناچیزی به عنوان عیدی و غیره کمک کند اما به طور قطع با حمایت مادی و معنوی مسئولان، دوباره هنرمندان تئاتر به عرصه برمی گردند.
دستمزد بازیگران پرداخت شود
«المیرا صادقى» دیگر بازیگر موفق تئاتر خراسان شمالی است. «کوه مارکو»، «مکاشفه مه آلود»، «اتاق ورونیکا»، «اسب ها ایستاده می میرند»، «ماجراهای یک شب و یک روز»، «پنهان پشت دیوارهای خانه»، «گنجیشک ها» و «روز می گذرد» از جمله نمایش هایی هستند که او در آن ها پیش از شیوع کرونا خوش درخشید. «صادقی» سال ۱۴۰۰ در نمایش «سرزمین ممنوعه» به کارگردانی «مرتضی رستمی» هنرنمایی کرد و اردیبهشت امسال قرار است این نمایش به اجرای عمومی برود. او می گوید: در دوران شیوع کرونا اجرای نمایش های رادیویی را برعهده داشتیم و در برنامه تلویزیونی «تا نود و نه» و «صبح جمعه ها» در شبکه اترک فعالیت کردم. این هنرمند تصریح می کند: تنها منبع درآمد من از تئاتر و نمایش های رادیویی بوده که دستمزد مناسبی دریافت نکردم و بعد از 10 سال کار وارد عرصه طراحی شدم.
«صادقی» درباره تمرین و اجرای بازیگران تئاتر در فضای بسته خاطرنشان می کند: آخرین نمایشی که تمرین شد برای جشنواره استانی بود که شبی دو کاراکتر برای تمرین به سالن می رفتند و در چند روز پایانی تمرینات، تمام اعضای گروه به سالن می آمدند که خدا را شکر مشکلی پیش نیامد. برای حضور تماشاگران هم، استفاده از ماسک الزامی است و صندلی های سالن یکی در میان قابل نشستن است. الان که وضعیت جوی کم کم بهتر می شود در محیط باز می توان تمرین کرد.
این هنرمند می گوید: متاسفانه فقط تعدادی از هنرمندان را تحت پوشش قرار داده اند که این تعداد همه جا هستند و فکر می کنم باید از همه بازیگران استفاده شود.
وی خاطرنشان می کند: این همه هنرجو در کلاس های بازیگری شرکت کردند و به آن ها مدرک داده شده است اما کجا هستند؟! وقتی تئاتر یا فیلم می بینی، یا تکرار بازیگر است یا استفاده از نابازیگر. «صادقی» خواستار پرداخت باقی مانده دستمزد بازیگران هنر نمایش توسط کارگردان هاست تا بخشی از مشکلات بازیگرانی که گذران زندگی شان از این راه است، برطرف شود.
تأثیر مستقیم کرونا بر عرصه هنر
«سحر علیزاده» یکی دیگر از هنرمندان تئاتر خراسان شمالی است که پیش از شیوع کرونا در نمایش هایی همچون «دو یک به نفع بارسلونا»، «مثلث»، «ملاقات بانوی سالخورده»، «مهمانسرای دو دنیا» و «اسب ها ایستاده می میرند» هنرنمایی کرده است.
او درباره فعالیت های بازیگری اش پس از شیوع کرونا می گوید: سال 99 یکی، 2 پیشنهاد کار تئاتر و همچنین فیلم کوتاه داشتم که متاسفانه به جهت شدت یافتن کرونا حتی به مرحله تمرین نرسید. سال 1400 بعد از کاهش یافتن تقریبی کرونا و واکسیناسیون درصد بالایی از عموم مردم خوشبختانه توانستم مجدداً در نمایش «اتاق 1216» برای جشنواره تئاتر استانی به کارگردانی «امیر حسین جان نثار» نقش آفرینی کنم و بنا بود اجرای عمومی این کار در بهمن یا اسفند باشد که با افزایش دوباره آمار ابتلا به کرونا کنسل شد. همچنین تئاتر کودک «کوکو در سرزمین سلامت» به کارگردانی «پریا ضیایی» را داشتیم و تا مرحله اجرا هم رفتیم و بعد از 4 سئانس متاسفانه باز هم به جهت رشد امیکرون و در خطر بودن گروه و به خصوص مخاطبان کودک مان تصمیم گرفتیم در ماه های پیش رو و بعد از کاهش آمار کرونا مجدداً میزبان کودکان عزیزمان باشیم. خوشبختانه نمایش«اتاق 1216» این روزها در پلاتو شمس اجرا می شود و ان شاءا... نمایش «کوکو در سرزمین سلامت» اردیبهشت امسال به اجرا خواهد رفت.
«علیزاده» درباره فعالیت هاى هنرى غیرتئاترى خود پس از شیوع کرونا یادآور می شود: سال 99 یک پادکست با عنوان «سردترین نارنجی» را به کارگردانی و تهیه کنندگی «مصطفی فخرمحمدی» کار کردم. سال 1400 هم در یک فیلم کوتاه با عنوان «ملاقات» به کارگردانی «امیرحسین جان نثار» در کنار یک تیم حرفه ای بازی کردم.
این هنرمند درباره این سوال که آیا بازى در تئاتر شغل اصلی اش محسوب مى شود، خاطرنشان می کند: نه، صد درصد منبع درآمد من نبوده اما شاهد سختی عزیزانی بودم که تنها منبع درآمدشان بوده که متاسفانه کرونا تاثیر مستقیمی بر عرصه هنر گذاشت و بسیاری از عزیزان هنرمند دوران به شدت بد و سختی را گذراندند.
او درباره اجرای تئاتر در محیط بسته و حضور تماشاگران اظهارمی کند: قطعاً در اوج پیک کرونا در 2 سال گذشته، تعطیلی فضاهای عمومی سربسته در کنترل کرونا بی تأثیر نبود اما کاش این تعطیلی ها با برنامه تر بود و شرایطی فراهم می شد تا در کنار این تعطیلی های اجباری عزیزان هنرمندمان سختی کمتری را متحمل می شدند. اکنون هم که گروه های تئاتری دوباره فعالیت خود را آغاز کرده اند از مخاطبان و هنردوستان عزیز خواهش می کنم حتماً در زمان اجرا و حضور در سالن پروتکل ها را رعایت کنند تا دوباره شاهد اتفاقات تلخ برای عموم مردم از جمله هنرمندان نباشیم.
این بازیگر تئاتر درباره پیشنهادهایش براى رونق گرفتن هنر نمایش در استان در سال١٤٠١ می گوید: تئاتر قبل از شیوع کرونا چالش هایی داشت که متأسفانه بعد از ایام کرونا این دغدغه ها و چالش ها شدت پیدا کرده است. بحث آموزشی در این عرصه قبل از کرونا رونق گرفته بود و خیلی از بهترین های تئاتر استان در بحث آموزش فعال بودند که با شیوع کرونا متأسفانه یک قدم به عقب برگشتیم. جان گرفتن دوباره آموزش در این عرصه با برگزاری ورکشاپ های مقدماتی و تخصصی برای علاقه مندان به طور قطع پیشرفت بزرگی خواهد بود. همچنین حمایت مالی از گروه های فعال تئاتری باعث دلگرمی و رغبت بیشتر هنرمندان خواهد شد و حمایت ادارات دولتی با توجه به دارا بودن اعتبارات فرهنگی می تواند کمک شایان توجهی در جذب مخاطب بیشتر داشته باشند.
کاش حداقل جلسه ای برگزار می کردند
«حدیث فیروزه» دیگر هنرمند تئاتر خراسان شمالی است. او قبل از سال ۹۹ و شیوع کرونا بیشتر کار کودک انجام می داد؛ از جمله «بره آواز خوان»، «دیگ جادو» و «گلناز». او می گوید: پس از شیوع کرونا فقط یک کار توانستم تمرین و اجرا کنم و آن هم مونولوگ و اجرا برای کنگره بزرگداشت شهدای منا در تهران بود، البته شرایط اجرا خیلی سخت و محدود بود. یک کار کودک هم تمرین کردیم که باز هم متأسفانه به خاطر کرونا مجبور شدیم تمرینات را کنسل کنیم و بعد از آن هم اصلاً کاری انجام ندادیم.البته انگیزه ای نماند تا بخواهیم حتی به تمرین و اجرای تئاتر فکر کنیم. «فیروزه» درباره فعالیت های غیرتئاتری اش در دوران شیوع کرونا خاطرنشان می کند: در یک فیلم کوتاه به نام «حوالی تو» به کارگردانی «حسین فیروزه» و در فیلم کوتاه دیگری به نام «مردی که دوست داشت آن دیگری بود» به کارگردانی «یاشار ابراهیمی» و مستندی به کارگردانی «فرهاد سلیمانی» بازی کردم. دیگر اجراهای جشنواره ای کودک به صورت مجازی بود. در پشت صحنه چند فیلم کوتاه به عنوان دستیار کارگردان هم همکاری کردم.
این هنرمند تصریح می کند: واقعیت این است که شاید اجراهای تئاتر از نظر اقتصادی خیلی از انتظارات مالی را برآورده نکند اما با تئاتر حالمان خوب بود و با وجود تمام بی مهری هایی که می شد و حمایتی نبود، دل مان به همان درآمد کم خوش بود. من شغل دیگری را انتخاب کردم که هیچ ارتباطی به بازیگری هم ندارد.
«فیروزه» درباره اجرای تئاتر در فضاهای سربسته می گوید: در زمان اوج کرونا واقعاً اگر اجرایی هم قرار بود صورت بگیرد من مخالف بودم چون واقعاً کرونا شوخی بردار نیست اما از وقتی که واکسن ها تزریق شد تا حدودی می شد با مدیریت درست، تعداد کمتر تماشاچی، حفظ فاصله ها، ماسک داشتن، رعایت کامل پروتکل ها و داشتن کارت واکسن اجراها را برگزار کرد.
او درباره توقعش از مسئولان اظهار می کند: کاش حداقل جلسه ای برگزار می کردند تا همه عزیزان پیش کسوت و بزرگ ترهای تئاتر، نظر و ایده های شان را ارائه می دادند و با همفکری هم حتماً خیلی از این مشکلات کمتر می شد و چاره ای می اندیشیدند و بهتر است مسئولان سختگیری ها برای اجرای تئاتر به خصوص برای کار کودک را کمتر کنند. وی که خواستار حمایت مسئولان از هنرمندان تئاتر است، تأکید می کند: وقتی هنرمندان تئاتر اعم از کارگردان، بازیگر و نویسنده حمایت شوند اجراها بیشتر می شود و خود به خود تئاتر رونق می گیرد.
«فیروزه» آرزوهای خود درباره هنر تئاتر را این گونه بیان می کند: کاش روزی برسد که در استان خراسان شمالی وقتی تئاتر اجرا می شود همه با آن آشنا و مشتاق دیدن تئاتر باشند نه این که خیلی ها هنوز یک بار هم به تماشای تئاتر نرفته اند چون این هنر در استان ما غریب است و همیشگی نیست. شاید در یک ماه 2 تئاتر پشت سر هم اجرا شود اما طی ۶ ماه هیچ اجرایی وجود نداشته باشد. کاش هر شب شاهد اجرای یک تئاتر در پلاتو باشیم و مثل سینما همیشه چراغش روشن باشد.
تئاتر در استان درآمدی ندارد
«سمانه انصارى پور» دیگر هنرمند تئاتر خراسان شمالی است که در نمایش های «ملاقات بانوی سالخورده»، «برنده»، «مهمانسرای دو دنیا»، «آخرین گفته های یک مرده»، «رشو»، «آدم برفی»، «قشمار»، «خروس خوش صدا» و «ادیپوس شهریار» و در تله سریال «کولاک» و تله فیلم «انار» پیش از شیوع کرونا شاهد هنرنمایی او بودیم. این هنرمند می گوید: در کل تئاتر در استان خراسان شمالی هیچ درآمدی ندارد پس هر کسی که کار می کند هدفش فقط فرهنگ سازی و سرگرم کردن مردم است که متأسفانه کرونا همان را هم از مردم و امید به کار هنری را از هنرمندان گرفت.
«انصاری پور» یادآور می شود: بعد از شیوع کرونا اولین فعالیتی که برای نجات موقعیت مالی و عدم بیکاری انجام دادم بازی های فکری بود. سپس مشغول مطالعه شاخه های درمانگری کودک و نوجوان شامل بازی، قصه و هنر درمانی و از زمستان ۱۳۹۹ مشغول به کار شدم. در این حین مشغول دوبلوری 3 شخصیت در انیمیشن «زوتوپیا» به زبان کرمانجی بودم و در فروردین مشغول تهیه کنندگی فیلم «خووم» به کارگردانی «ابوالقاسم یزدانی» شدم.
او تصریح می کند: شغل بنده و تمام درآمدم از بازیگری تئاتر بوده است و با شیوع ویروس کرونا مجبور به تغییر تخصص خود و گرفتن مدارک مربوط به تخصص جدیدم، روان شناسی، شدم؛ مثل این که چندین سال از زندگی ام را از دست دادم و حالا باید از ابتدا شروع می کردم.
این بازیگر درباره اجرای تئاتر در فضاهای بسته با توجه به شیوع کرونا اظهار می کند: به نظر من بهتر بود توجه بیشتری به تئاترهای محیطی و خیابانی می شد. نمایش های مونولوگی برای اجرا در فضای مجازی نیازمند فرهنگ سازی برای خرید بلیت تئاتر در فضای مجازی و دیدن تئاتر در لوازم الکترونیک بوده است. «انصاری پور» درباره توقعش از مسئولان بیان می کند: مسئولان در ابتدا باید از نیاز مردم به تئاتر آگاه باشند و این که هدف تئاتر، فرهنگ سازی و تفکرسازی است. باید به هنرمندان این هنر توجه بیشتری شود تا بتوانند بدون دغدغه، مسائل کنونی جامعه خود را شناسایی کنند و راه حل یا ایجاد یک تفکر مربوط به حل مسئله را به صورت یک نمایش به مردم نشان بدهند، نه این که فقط به دنبال فعالیتی باشند که سازمان به خصوصی از آن ها حمایت مالی کند یا فعالیتی که فقط باعث سرگرمی باشد. ما به همه این فعالیت ها در کنار هم احتیاج داریم. او تصریح می کند: پیشنهاد بنده این است که با حمایت مالی ماهانه یا به شکل قراردادی از هنرمند بخواهند به شغل اصلی خودش بپردازد تا این گونه، جامعه فرهنگ غنی داشته باشد چون با مردم با فرهنگ غنی می توان هر مسئله ای را با کمک مردم زودتر حل کرد.
این هنرمند، صحبت هایش را این گونه پایان می دهد: من درد و رنج یک هنرمند را در زندگی چشیدم و هیچ چیز بدتر از این نیست که تمام زندگی ات به خاطر بحث مالی تحت الشعاع قرار گیرد و تو مجبور به ترک کردن آن هنر که همه معنای زندگیات است یا شهرت و از همه عزیزانت دور شوی.