افشره
تب بیکاری چه زمانی قرار است فروکش کند؟ چه برنامه هایی برای جبران آمار بالای بیکاری استان در نظر گرفته شده است و تمرکز در کدام بخش ها می تواند پاسخ گوی نیاز جویندگان کار باشد؟ این ها از جمله سوال هایی که با شنیدن مکرر نام بیکاری در ذهن ایجاد می شود اما این که آیا پاسخ درستی برای آن وجود دارد مسئله ای قابل توجه است زیرا با همه مسائلی که در حوزه اشتغال استان وجود دارد هنوز سندی برای توسعه اشتغال استان تدوین نشده و اجرای برنامه جامع کارآفرینی استان معطل دریافت اعتبارات مانده است.
بر اساس آمارگیری فصلی مرکز ملی آمار کشور، نرخ بیکاری خراسان شمالی در سال 95، 11.2 درصد و در سال 94، 11.1 درصد بوده که نرخ بیکاری استان در سال 95 در مقایسه با سال 94 یک دهم درصد افزایش یافته است، اگر چه بر اساس این آمار، وضعیت اشتغال استان تنها یک دهم درصد افزایش یافته است اما آنچه در این میان دارای اهمیت است وضعیت نمودار اشتغال استان در سال های گذشته است که تغییرات نزولی ملموسی نداشته است به طوری که در بیشتر سال ها تنها تغییرات اندکی داشته و در برخی سال ها فراتر از میانگین کشوری بوده است.
وضعیت نمودار بیکاری استان در یک بررسی ساده از مسائل اقتصادی و سرمایه گذاری فراتر رفته است و نشانگر این موضوع است که در این مسیر بدون نقشه راه گام برداشته شده و برنامه مدونی برای اشتغال استان وجود نداشته است.
با این که بر اساس گفته برخی مسئولان در سال های 86 یا 87 سندی به عنوان سند توسعه اشتغال استان از سوی دستگاه متولی به سازمان مدیریت ارائه شد اما این برنامه به دلیل نواقص زیاد هیچ گاه مصوب نشد و مغفول ماند و از آن زمان تاکنون برای برنامه های اشتغال استان سند توسعه اشتغال تدوین نشده است. با این که خراسان شمالی دارای ظرفیت های بسیاری در حوزه اشتغال است که می تواند چاره ای برای حل معضل بیکاری استان باشد اما به دلیل نبود برنامه های تدوین شده از امکانات موجود هم بهره برداری نشده است و وضعیت اشتغال آن طوری است که نباید باشد، حتی گاهی این وضعیت به وخامت گراییده است و هشدار بیکاری را بیش از پیش به صدا در آورده است، گفته می شود بسته اشتغال استان به دولت ابلاغ شده است اما به دلیل نبود سند توسعه اشتغال در استان برنامه ای برای آن وجود ندارد، نداشتن سند توسعه اشتغال در سالی که با نام «اقتصاد مقاومتی؛ تولید و اشتغال» نام گذاری شده است خود به روشنی نشانگر چشم انداز استان در این سال است.
معاون برنامه ریزی سازمان برنامه و بودجه خراسان شمالی با بیان این که اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی متولی تهیه سند اشتغال است، می گوید: در سال های 86 و 87 این اداره بر اساس قراردادی که در این باره با پیمانکار منعقد شده بود که سند اشتغال استان تدوین شود اما این امر به دلایل ایرادات متعدد از جمله مشکل دار بودن ساختار مطالعات بنیادی آن، اشکال در برآورد بازار کار برای نیروی کار و محتوای کار مورد تصویب سازمان مدیریت و برنامه ریزی قرار نگرفت و مغفول ماند.
«عربی» با بیان این که باید اسناد بخشی و فرابخشی برای جهت گیری سیاست ها و استراتژی های توسعه استان تهیه شود، اظهارمی دارد: به دنبال استراتژی بخش صنعت هستیم و با همکاری بخش صنعت پی گیر اولویت جهت گیری ها در این بخش هستیم.وی ادامه می دهد: باید با مشخص شدن جهت گیری ها به سمت صنایع دارای ارزش افزوده سوق پیدا کرد تا با مشکلات کمتری مواجه شد.
وی داشتن استراتژی را لازمه جهت گیری ها می داند و اظهارمی دارد: برای بخش اشتغال هم باید جهت گیری ها و راهبردها مشخص باشد، زیرا در حال حاضر نمی دانیم که کدام بخش ها برای استان اشتغال زاست و کدام بخش ها اشتغال زا نیست و مزیت های استان در کدام بخش ها قرار دارد.
وی با بیان این که برنامه اشتغال فارغ التحصیلان و بسیاری دیگر از برنامه ها در استان مشخص نیست، ادامه می دهد: برای مشخص شدن مسیر به سندی نیاز داریم که مشخص کند چگونه این مسیر قرار است طی شود و مزیت ها و آینده نگری هایی باید وجود داشته باشد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود می گوید: رفتن به سمت کشاورزی برای اشتغال به دلیل اشباع شدن این بخش مسیر درستی نیست و باید به سمت افزایش ارزش افزوده و افزایش بهره وری در این بخش بود.«عربی» می افزاید: باید بدانیم که در کدام رشته و کدام بخش ها می توانیم اشتغال زایی بهتری داشته باشیم و ارزش افزوده بالاتری دارد و سپس برای آموزش ها برنامه ریزی کنیم.
وی با بیان این که منابع مالی این سند هم مشخص نشده است که هر سال از کدام محل تأمین شود، ادامه می دهد: ستاد اقتصاد مقاومتی کشور بسته ایجاد توسعه اشتغال پایدار را تهیه کرده که هنوز اجرایی نشده است.وی ادامه می دهد: در این بسته مشخص شده که باید به سمت رشته های اشتغال زا برویم و به استان ها ابلاغ شده است اما سند اشتغال استان برای آن وجود ندارد.
رئیس اداره طرح و برنامه سازمان صنعت، معدن و تجارت استان با اشاره به این که آمارهای موجود درباره اشتغال دارای تناقض هایی است و با آمار واقعی اشتغال متفاوت است، می گوید: به الزامات زیادی برای تدوین اسناد نیاز داریم و تا زمانی که اطلاعات حوزه های مختلف یکپارچه نشود نمی توانیم به میزان شغل مورد نیاز دست پیدا کنیم.
«حسینی» با بیان این که شناخت منابع و محدودیت ها از الزامات رسیدن به اشتغال است که باید سندی برای آن وجود داشته باشد، اظهارمی دارد: نرم اشتغال در بخش های مختلف صنعتی متفاوت است و نمی تواند با یک شاخص واحد سنجیده شود بنابراین باید سندی با همکاری دستگاه های مختلف تهیه شود که هدف در آن مشخص باشد.
وی ادامه می دهد: باید سیاست و هدف کلی در این باره مشخص شود و هدف های جزئی متناسب با آن پیش برود تا هدف نهایی مشخص و اجرایی شود.
وی با بیان این که دستگاه ها به تنهایی نمی توانند شغل ایجاد کنند ادامه می دهد: سند توسعه اشتغال استان مسیرهای رسیدن به شغل برای بخش های مختلف را مشخص می کند که بر اساس آن مشوق ها و سیاست ها ارائه می شود.
در همین رابطه رئیس اداره اشتغال اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی با بیان این که برنامه جامع کارآفرینی را در برنامه ششم توسعه پیشنهاد داده ایم، می گوید: این برنامه مصوب شده است و اگر اعتبارات سازمان برنامه و بودجه اختصاص پیدا کند در حوزه کارآفرینی اهداف استان مشخص شده است.
«نجفی» می افزاید: سیاست های زیادی در برنامه جامع کارآفرینی مشخص شده است که در صورت تأمین اعتبار اجرایی می شود و یک اکوسیستم کارآفرینی در پایان برنامه ششم تدوین می شود که تمام عنصرهای کارآفرینی در آن دیده شده است.
وی اظهارمی دارد: در مجموع این برنامه ها نرخ مشارکت استان را افزایش می دهد و از سویی بیکاری فارغ التحصیلان را کاهش می دهد.
وی برنامه جامع را جایگزینی برای سند توسعه اشتغال استان ذکر و عنوان می کند: اشتغال بدون کارآفرینی محقق نمی شود بنابراین کارآفرینی را باید نیروی محرکه ایجاد اشتغال در نظر بگیریم.وی با بیان این که بسته اشتغال پایدار به تازگی به استان ابلاغ شده است، ادامه می دهد: بررسی ها انجام و اجرایی می شود اما آنچه مشخص است برنامه دولت برای ایجاد اشتغال برای فارغ التحصیلان است که پیک نرخ بیکاری استان هم در این حوزه است، بنابراین تمرکز استان هم بر اشتغال این نیروهاست.