درخصوص نقش و جایگاه جوانان و سازمان های مردم نهاد در توسعه پایدار و چگونگی شکل گیری و مشکلات و دغدغه های این نهادهای اثر گذار در استان، به سراغ جوانی فعال در عرصه هنری، تهیه کنندگی و اجرای همایش های مختلف کشوری و ملی رفتیم تا از نزدیک با فعالیت های سازمان مردم نهاد (سمن) و از جمله سمن «مهرورزان جوان شرق» آشنا شویم.«سعید دهقانپور» جوان برتر استان در سال 97 و سرباز نمونه کشوری در 2 دوره و دبیر سازمان مردم نهاد جوانان شرق کشور با محوریت هنری و فعالیت های اجتماعی با ما به گفت و گو نشست.
تعریف شما از جوان و جوانی و این دوران مهم چیست؟
جوانان سرمایه اصلی هر کشور محسوب می شوند. بحث مشارکت جوانان در توسعه همه جانبه کشور از جمله مباحث مورد علاقه جوانان و صاحبنظران است. علاقهمندان به اعتلای ایران اسلامی سخت بر این باورند که باید از تمامی توانمندیهای کشور برای توسعه بهره برد. در این میان جوانان به عنوان نسلی پویا و بالنده و دارای تخصص و تعهد خواهان ایفای نقش هر چه مؤثرتر در پیشرفت مملکت هستند. واقعیت این است که تنها مشاوره گرفتن از جوانان و اعلام رزومه های مختلف و استفاده از ابزاری از حضور جوانان در عرصه های اجتماعی، مشکلی از جوان امروز حل نخواهد کرد در حالی که جوانان باور دارند که می توانند بازوان قدرتمندی درکنار مدیران جهت پیشبرد اهداف نظام باشند.
به نظر شما جایگاه جوانان در نظام توسعه کشور کجاست؟
یقیناً جوانان در هر کشور به عنوان نیروی انسانی سرمایه های اصلی و مایه قدرت و توان آن کشور محسوب می شوند. کشوری در مسیر پیشرفت و توسعه موفق می شود که به بهترین شکل از نیرو و ظرفیت جوانان خویش در عرصه های مختلف استفاده کند. اگر به شکل مناسب و با برنامه ریزی دقیق از توان این نیروی عظیم استفاده شود، یک فرصت بی نظیر را برای پیشرفت و توسعه همه جانبه و ارتقا امنیت ملی کشور به ارمغان خواهد آورد. در مقابل اگر نیروی جوان به حال خود رها شود و به نیازهای منطقی آنان توجهی نشود و برای استفاده از نیروی آنان برنامه ریزی لازم انجام نگیرد، پیشرفت و رشد کشور دچار وقفه و مشکل خواهد شد.ایران اسلامی به عنوان کشوری دارای جوانانی نخبه و دین مدار، بهترین و مناسب ترین شرایط و موقعیت را برای رشد و بالندگی در تمامی عرصههای علمی، اقتصادی و بینالمللی دارد و این توقع که ایران ۱۴۰۴ با تکیه بر عزم، اراده و توان و دانش علمی جوانان مستعد به کشوری قدرتمند و توسعه یافته در تمامی ابعاد تبدیل شود دور از دسترس نیست. جوانان، در توسعه و پیشرفت کشور نقش اساسی و مهمی دارند.
مشارکت اجتماعی جوانان در عرصههای مختلف را چگونه ارزیابی می کنید؟
مشارکت اجتماعی از آن دست مواردی است که به عنوان یکی از شاخص های پویایی جامعه تلقی می شود به طوری که بالا رفتن مشارکت می تواند مسئولیت پذیری افراد یک جامعه را نشان دهد و در مقابل، قدرت مطالبه گری مردم از مسئولان را بالا ببرد تا در فرآیندی هم افزا، مسیر رشد آن جامعه فراهم شود. در واقع مشارکت جوانان به معنای حساس شدن آن ها به اموری است که منافع عمومی و ملی یک کشور را دنبال دارد. نسل جوان با استفاده از ابزارهای خدادادی خود نظیر خلاقیت و نیروی مضاعف می تواند موتور محرک مشارکت اجتماعی باشد. در صورت ورود این قشر از جامعه به عرصه های مختلف اجتماعی می توان شاهد بهبود شرایط کشور در شاخص های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی بود.
مهمترین چالش های جوانان در حال حاضر، به جز موارد عمومی همچون اشتغال کدامند؟
به نظر من کمبود امید و اعتماد به نفس یکی از مهمترین چالشهای جوانان برای ایجاد و حفظ کسب و کارهاست. برای ایجاد امید و اعتماد در جوانان باید در نظامهای مختلف کشور از جمله نظام خانواده، نظام آموزشی، نظام اقتصادی، اصلاحات اساسی صورت بگیرد و ضمن ارتقای توانمندیهای حرفهای در جوانان باید موانع موجود بر سر راه تولید و صادرات را برطرف کرد. امید و اعتماد نیازمند شناسایی الگوهای موفق در کشور و معرفی آنها به جوانان است. باید با درک شرایط و نیازهای جوانان، به ایجاد زیرساختهای لازم برای تزریق نشاط اجتماعی در بین جوانان از طریق توسعه پارکها و بوستانهای محلی، فرهنگسراها، کتابخانهها و دیگر مراکز فرهنگی اقدام کرد.
جشنواره نشاط و امید جوانان در استان و کشور در هفته جوان از جمله ظرفیت های مناسب برای تزریق روحیه نشاط و امیدواری بیشتر جوانان است که این برنامه با برگزاری جشن های شاد در استان در هفته جوان با همکاری انجمن مردم نهاد جوانان شرق محقق شد. صیانت از جوانان در مقابل توطئهها و هجمههای مختلف فرهنگی و اعتقادی دشمنان، جلوگیری از به انحراف کشیده شدن نسل طلایی کشور و نیز برنامهریزی برای رشد و بالندگی استعدادها و توانمندیهای این قشر فعال جامعه از مهمترین وظایف مسئولان کشور است.
باید زمینهای فراهم شود تا بهطور جدی به مسایل جوانان پرداخته شود. میتوان این مسایل را در هشت بخش عمده که شامل تحصیل، فراغت، هویت، اشتغال، ازدواج، آسیبهای اجتماعی، سلامت و مشارکت است، دستهبندی کرد که در پرداختن به هر کدام از این مسایل باید نگرش سیستمی داشت. جوانان با تحصیلات عالیه میتوانند بهعنوان موتور محرک توسعه کشور ایفای نقش کنند. وجود این تعداد از جوانان با تحصیلات عالی آرزوی بسیاری از کشورهای در حال توسعه است.
حل مشکلات مربوط به جوانان نیازمند همکاری تمامی دستگاههاست. مسایل و مشکلات جوانان چندوجهی است که باید با مراقبت و هدفگذاری مطلوب علاوه بر جلوگیری از آسیبهای اجتماعی و فراهم کردن اوقات فراغت مناسب، بتوانیم مشکل اشتغال و ازدواج آنها را برطرف کنیم و انجام اینکار هم از عهده یک نهاد خارج است و همکاری و مساعدت همه دستگاهها را میطلبد.
درخصوص سازمان مردم نهاد «مهرورزان جوان شرق» در استان خراسان شمالی و نحوه تشکیل این سمن فعال توضیح دهید.
این انجمن در سال 84 با هدف فعالیت هنرهای و اجرای همایش های درون استانی شکل گرفت و در آن مقطع به دلیل فعالیت های خوب سازمان ملی جوانان دراستان خراسان شمالی مصمم شدیم این سمن را در ذیل مجموع این نهاد دولتی تشکیل دهیم و پس از طی مراحل قانونی مجوز فعالیت خود را از سازمان ملی جوانان دریافت و نسبت به اجرای برنامه های هنری اقدام کردیم.
تعداد اعضای این سمن د رحال حاضر چند نفر است و همکاری ارگان های مختلف با شما چگونه است؟
در حال حاضر بیش از 200 نفر در ذیل مجموعه انجمن مهرورزان جوان شرق در حال فعالیت هستند.
در روزهای ابتدای و حتی سالهای ابتدای استقبال ارگان های دولتی به سازمان های مردم نهاد یا «NGO» چندان گرم و امیدوار کننده نبود. متاسفانه با وجود ارائه مستندات قانونی موفق به عقد قرارداد با ارگان های دولتی نمی شدیم به طوری که بعد از چند سال تلاش و به درهای بسته خوردن قصد داشتم دیگر نسبت به تمدید مجوز فعالیت خود اقدام نکنم و به قول معروف عطاش را به لقاش بخشیدم؛ اما با صبر فراوان و حمایت های بسیار زیاد خانواده و دوستان و تشویق های کارکنان سازمان ملی جوانان وقت درآن سال ها خوشبختانه نگاه مدیران دولتی کم کم به سمن ها تغییر کرد و امروز با اعتماد کامل به سراغ انجمن مردم نهاد مهر ورزان جوانان شرق کشور می آیند.
درخصوص حیطه فعالیت خود بیشتر توضیح بدهید.
در حال حاضر این سازمان مردم نهاد حیطه جغرافیایی خود را از سطح استانی به کشوری گسترش داده و در استان های مجاور، شمال کشور و حتی استان های مرکزی به اجرای برنامه می پردازد.
درخصوص مشکلات اجرای این گونه برنامه ها بیشتر بفرمایید و این که دستگاه های متولی با شما همکاری لازم را دارند یا خیر؟
برگزاری یک همایش کشوری یا استانی برای ارگانی خاص یا عموم مردم نیازمند هماهنگی فراوان با دستگاه های متولی است. هماهنگی مکان و رزرو زمان حضور هنرمندان کشوری به منظور شرکت در همایش و زمان بندی برگزاری برنامه استرس بسیار فراوانی به تهیه کننده و عوامل اجرایی تحمیل می کند که خوشبختانه تاکنون کمترین مشکلی در این خصوص نداشتیم و تمام ارگان ها همچون اماکن، فرهنگ و ارشاد اسلامی و دستگاه های متولی نهایت همکاری را با ما داشته اند و جا دارد از حمایت های مدیران مسئولان استان کمال تقدیر و تشکر را داشته باشم.
به عنوان دبیر یک سازمان مردم نهاد جایگاه و نقش سازمانهای مردم در توسعه پایدار کشور را چگونه ارزیابی می کنید؟
اجازه بدهید قبل از پاسخ یه این سئوال تعریفی مختصر از سمن داشته باشم. سازمان مردمنهاد در کلیترین معنایش، به سازمانی اشاره میکند که مستقیما بخشی از ساختار دولت محسوب نمیشود، اما نقش بسیار مهمی به عنوان واسطه بین فرد فرد مردم و قوای حاکم و حتی خود جامعه ایفا میکند. بسیاری از سازمانهای مردمنهاد غیر انتفاعی نیز هستند. بودجه این سازمان ها از طریق کمک های مردمی، سازمانهای دولتی، توسط خود دولت یا ترکیبی از طرق مذکور تامین میشود. بعضی از سازمانهای مردمنهاد نیمه مستقل وظایف و کارهای دولتی را نیز انجام میدهند. برخی از این سازمان ها هیچ علاقهای به سیاست ندارند. از آن جا که اصطلاح «سازمان مردمنهاد» بسیار کلی است، بسیاری از این سازمان ها ترجیح میدهند از اصطلاح سازمان داوطلبانه خصوصی یا سازمان توسعه خصوصی یا سمن استفاده کنند.
این سازمان ها خود جوش هستند. در حال حاضر در خراسان شمالی نزدیک به 150 سازمان مردم نهاد در حال فعالیت هستند که در حدود 40 سازمان مردم نهاد مجوز خود را از اداره کل ورز ش و جوانان اخذ کرده اند و دیگر ارگان ها نیز همچون استانداری، سازمان تبلیغات اسلامی ، فرهنگ و ارشاد اسلامی و بهزیستی نیز نسبت به صدور مجوز اقدام می کنند که این مورد خود یکی از مشکلات پیش روی سازمان های مردم نهاد است و ارگانی خاص در کشور برای صدور مجوز وجود ندارد. این درحالی است که مشخص شدن یک ارگان خاص برای صدور مجوز سمنها و نظارت بر آن ها باعث میشود فقط مجوز گرفته نشود، بلکه مکلف به انجام وظایف اساسنامهای باشند؛ این مقوله موجب میشود در تکالیف سازمانهای مردم نهاد، شفافسازی وجود داشته باشد و مردم نیز دچار سردرگمی نشوند.
مشکلات پیش روی سازمانهای مردم نهاد چیست؟
در سالهای اخیر ما شاهد اظهار نظر مسئولان در برخی موارد حتی در شهرهای بسیار کوچک در مورد لزوم فعال شدن سمنها در این مناطق بودیم به طوری که حتی یکی از استانداران استان های جنوبی گفته بود که ما ظرف یک سال 200 سمن را در استان به وجود خواهیم آورد. این شکل دستوری برای به وجود آوردن سمنها یادآور تئوری منسوخ توسعه از بالاست که در اواخر دهه هفتاد در کشور پیگیری میشد. اما مسئله مهم تر در این باره این است که سمنها مجموعههایی نیاز محور هستند و باید بر اساس نیاز جامعه و از دورن دغدغههای شهروندان بجوشند و در صورتی که بدون وجود چنین فرآیندی در جامعهای رشد کنند نه تنها نخواهند توانست که جایگاه مناسب خود را در جامعه کسب کنند بلکه خود به معضلی بزرگ در جامعه تبدیل خواهند شد.
علاوه برمورد بالا موارد دیگری نیز وجود دارد که باعث میشود این نهادها در جامعه ما نتوانند کارآیی لازم را داشته باشند، این موارد عبارتند از: ناآگاهی جامعه نسبت به کارکردهای سازمانهای مردم نهاد، ناکافی بودن بودجه سمنها، نبود عملکرد حرفهای سمنها، وابستگی به احزاب سیاسی، فقدان قانون جامع و کارا برای تشکیل و فعالیت سمنها.
مهمترین آسیب های سازمان های مردم نهاد شامل چه مواردی است؟
یکی از آسیبهای سازمانهای مردمنهاد این است که هرکدام مسیر خود را میروند و هیچ پیوند و ارتباطی بین اهداف و عملکرد آنها وجود ندارد، همین امر در حوزه فعالیت کلان تبعات منفی را به دنبال داشته است.
آیا سمن ها می توانند مشکلات کلان اجتماع را تسهیل ببخشند؟
سازمانهای مردمنهاد که از دل مردم و برای حل برخی مشکلات با نیتی غیرانتفاعی وارد گود اجتماع شدهاند، میتوانند با فراغبال در راه فرهنگسازی در عرصههای مختلف گام بردارند، اما مهم نگاه دولتیها به این تشکلهاست که برخی مدیران سمنها از بهبود آن خبر میدهند.به عنوان مثال شاکله مدیریتی در حال حاضر در اداره کل ورز ش و جوانان به سمت و سوی حمایت کامل و واگذاری برنامه های خود به سازمان های مردم نهاد و بخش خصوصی است و در هفته جوان امسال تمام برنامه های روز جوان در سطح استان بر عهده انجمن مهرورزان جوان شرق گذاشته شد که نشان از توجه ویژه مدیر کل ورزش و جوانان و اعتماد صد در صدی این ارگان دولتی به سازمان های مردم نهاد است که امیدواریم این نگاه در بین تمام مدیران استان رشد بیشتری پیدا کند.
به نظر من سازمان های مردم نهاد با اتحاد و دوری از موازی کاری می توانند نقش خود را در جامعه به صورت کامل ایفا کنند و نقش به سزایی در تصمیمات کلان ایفا کنند. سازمانهای مردمنهاد، بازوی توانمند دولت هستند و در دولت رویکرد مثبتی به نقش تاثیرگذار مردم در قالب تشکلها می شود. حرکتهای رو به رشدی در این عرصه انجام گرفت و توجه مسئولان به این مسئله جلب شد که دخیلکردن جوانان در تصمیمگیریها و اجرای طرحها و برنامههای عمرانی و توسعهای در قالب تشکلهای مردمی میتواند علاوه بر ایجاد همدلی و همبستگی بین مردم و مسئولان، بازوی توانمندی نیز برای دولت باشد تا این برنامهها بهشکلی کارا و با سرعت بیشتری به توسعه و آبادانی منجر شود؛ هرچند که هنوز بخش قابل توجهی از جامعه متوجه نقش موثر خود نشدهاند اما نمیتوان این ظرفیتها را نادیده گرفت. در این میان دولت باید در ابتدا میزان سرمایههای اجتماعی خود را بهشکلی درست اندازهگیری کند و این سنجش به میزان مشارکت افراد جامعه نیز بستگی دارد.
سخن پایانی شما برای جوانان استان.
سمن «مهرورزان جوان شرق» با کمک مسئولین مربوطه تلاش خود را برای معرفی ان جی او ها به معرفی ادارات و سازمان ها کرده است که خوشبختانه به نتایج مثبتی در این زمینه رسیده است و امروز سازمان های دولتی اعتماد بسیار خوبی نسبت به سازمان های مردم نهاد دارند.
به عنوان عضوی کوچک از خانواده بزرگ سازمان های مردم نهاد استان وظیفه خود می دانم از حمایت های بی دریغ مهندس صالحی استاندار خراسان شمالی از سازمان های مردم نهاد تقدیر و تشکر داشته باشم همچنین از خانواده بزرگ جامعه ورزش و جوانان استان و تشکر ویژه از مدیر کل محترم ورزش و جوانان استان جناب آقای بهادری و معاون فرهنگی و امور جوانان استان جناب اقای فیروزه که با اعتماد کامل خود نسبت به این سمن و تمام سازمان های مردم نهاد استان بذر خود باوری و اعتماد را در ما بارور کردند قدردانی کنم. امروز با اعتماد کامل سازمان های مردم نهاد خراسان شمالی در استان های مطرح کشور برنامه اجرا می کنند.
همچنین جا دارد از حمایت های فرهنگ و ارشاد اسلامی و سرهنگ نامور در پلیس اماکن استان تقدیر و تشکر داشته باشم. یک تقدیر و تشکر ویژه هم از دوستان هنرمندم جناب آقایان سلمان تقدیسی و محمد یحیی آبادی هنرمند بومی استان دارم که در تمام لحظات همراه و در کنار این سمن بودند و من خیلی از اتفاقات مهم زندگی خود را در کنار سلمان عزیز بودم.
از پدر و مادر عزیزم بابت تمام زحمت هایی که برای من کشیدند تا به این جا برسم ممنونم. امیدوارم فرزند خوبی برایشان بوده باشم و زحمت هایشان را جبران کنم و باعث افتخارشان باشم.رسیدن به موفقیت نیازمند صبر، پشتکار و تحمل سختی های فراوان است و تمام کسانی که در زندگی به درجات عالیه در محوریت های مختلف رسیده اند یک شبه ره صدساله را طی نکرده اند و ناملایمات و تنگناهای بسیاری پشت سر گذاشته اند. سمن «مهرورزان جوان شرق» نیز از این مورد مستثنی نیست و بارها و بارها در پشت در ادارات دست رد به سینه ما خورد اما با صبر و تحمل و تلاش همه دوستان در این مجموعه بالاخره روزنه های امید نمایان شد و امروزه این سمن با دستگاه های خاصی که دارای بوروکراسی خاص و مشکل هستند نیز عقد تفاهم نامه دارد و امیدواریم به زودی بتوانیم حوزه فعالیت خود در سرتاسر ایران گسترش بدهیم. تنها پیام من به جوانان، تحمل سختی ها و دشواری ها و ناامید نشدن است. جوانان می توانند از راه های مختلف همچون تشکیل سازمان های مردم نهاد در راه پیشرفت گام بردارند. از خدا می خواهم آن قدر قدرت به من بدهد تا زمانی که می توانم و قدرت دارم دل مردم ایران و مردم خوب خراسان شمالی را شاد کنم. خدایا چنان کن سرانجام کار تو خشنود باشی و ما رستگار.
گزارش ویژه